جستجو

گوشه دشتی لطیف ترین و عاشقانه ترین گام موسیقی ایرانی است که در موسیقی غربی مینور ملودیک شناخته میشود. الهه ناز آقای بنان در این دستگاه است و خیلی از موسیقی های لطیف گیلکی و شمال ایران در این آواز قرار می گیرند.

نوا حالتی کاملا عرفانی دارد که در خانقاه ها استفاده میشود. نمونه هایی از دستگاه نوا در گذشته در قالب برخی از مثنوی خوانی های دراویش خسته که در کوچه و بازار قدم میزدند شنیده میشد.از نمونه های شناخته شده دستگاه نوا که طی سالهای اخیر توسط خوانندگان شناخته شده موسیقی ایرانی اجرا شده می توان به ترانه الا ای پیر فرزانه با صدای خانم پریسا و ترانه قدیمی رفتم در میخانه با صدای آقای محمد رضا شجریان اشاره نمود.

راست پنجگاه شباهت زیادی به ماهور دارد ولی میشود گفت مجموعه ای از گوشه ها و جمع بندی بقیه دستگاه ها است به همین دلیل راست پنج گاه آخرین دستگاه برای آموزش است.همانطور که میدانید منابع موسیقی ایرانی در چهار رده تقسیم بندی میشوند 1. روضه خوانی که ویژه علمای آن زمان بوده اند که علاوه بر علوم دینی با سایر علوم از جمله طب، نجوم ، ریاضیات و موسیقی آشنایی کامل داشته اند. 2. تعزیه خوانی که خود به نوعی دانشگاهی برای فراگیری موسیقی محسوب میشد به طوری که در ابتدا کودکان که وارد تعزیه میشدند از طفلان یا بچه خوانی شروع میکردند و به تدریج که بزرگ میشدند ایام نوجوانی را با علی اکبر خوانی (دستگاه سه گاه) می گذراندند. گاه در آن سالها نغمه هایی از زینب میخواندند (گبری ویتیمک در آواز ابوعطا) در هنگام جوانی و میانسالی حر میخواندند (چهارگاه) و سرانجام پس از سالها ممارست به مقام و مرتبه امام خوانی میرسیدند که مرور دستگاه های نوا و راست پنجگاه بود. 3.نوحه خوانی که منشأ و مرجع تصنیف ها و ترانه ها بود. 4.آخرین گروه موسیقی دانان مطربان که ویژه مراسم جشن و سرور یا میهمانی های خاص اشراف و اعیان و دربار بودند.به همین دلیل در بالاترین مرتبه این دسته برای مثال میرزا عبداله و گروه نوازندگانش قرار داشتند که در فرهنگ قاجاری آن زمان عمله طرب خاصه نامیده میشدند.