اوتیسم چیست؟ آیا علائم آن‌را می‌دانید؟

بخش اول – اختلال اوتیسمی
ممکن است از خودتان بپرسید اختلال اوتیسمی یا اوتیسم دقیقا چیست. اگر تا به حال با دانش‌آموز اوتیسمی سر و کار داشته‌اید، احتمالا دیده‌اید که این نوع دانش‌آموزان رفتارهای مختلفی از خود بروز می‌دهند، اما مطمئن نبودید که کدام رفتارها به اختلا‌ل‌های اوتیسمی او ربط دارند. در این بخش، علائم اوتیسم را براساس چهارمین ویرایش کتاب «راهنمای تشخیصی و آماری» توضیح خواهیم داد. وقتی ویژگی‌های اوتیسم را شناختید، می‌توانید حوزه‌هایی را که به مداخله نیاز دارند شناسایی کرده و آن‌ها را به سرپرست رفتاری دانش‌آموزان ارجاع دهید.
اوتیسم زمانی تشخیص داده می‌شود که دانش‌آموز در مجموع در این حوزه‌ها شش علامت یا بیشتر داشته باشد: مشکل در اجتماعی‌بودن، مشکل در ارتباطات و رفتارهای تکراری و انعطاف‌ناپذیر.  این ویژگی‌ها باید پیش از سه‌سالگی دانش‌آموز شروع شوند. در ادامه هر یک از این علائم را با جزئیات بیشتر بررسی می‌کنیم.
دانش‌آموزان اوتیسمی حداقل دو یا چند مشکل در حوزه اجتماعی شدن دارند.
یک؛ ممکن است آن‌ها در استفاده از رفتارهای غیرکلامی در تعامل‌های اجتماعی خود مشکل داشته باشند. برای مثال، ممکن است در برقراری ارتباط چشمی مشکل داشته باشند.
- سلام کیدو
- سلام
-  .
مثال‌های دیگر شامل مشکل در استفاده از ایما و اشاره، حالت چهره یا تن صدا در ایجاد تعامل با دیگران است.
- بزن قدش!
- همممم
همچنین دانش‌آموزان اوتیسمی در ایجاد روابط دوستی خود ناتوان‌اند. اساسا ممکن است نتوانند با دانش‌آموزان هم‌سن‌وسال خودشان دوست شوند.
-میای من بازی ‌کنی؟ می‌شه با من بازی کنی؟
 
همچنین دانش‌آموزان اوتیسمی ممکن است انگیزه‌های درونی لازم را برای شریک شدن فعالیت‌های لذت‌بخش، علایق و موفقیت‌های خود با دیگران نداشته باشند. برای مثال، معمولا دانش‌آموزان در حال رشد پیش یک فرد بزرگ سال می‌روند و نقاشی‌شان را به او نشان می‌دهند.
 
- ببین مامان چی کشیدم؟
- اوه عالیه. خیلی خوشگل شده.
- مچکرم
 
با این حال، ممکن است دانش‌آموزان اوتیسمی فقط زمانی به سمت افراد دیگر بروند که از آن‌ها چیزی بخواهند.
 
-کتاب کو؟
- آفرین. چه خوب که پرسیدی کتابت کجاست.
 
و بالاخره، دانش‌‌آموزان اوتیسمی ممکن است فاقد واکنش‌های اجتماعی و احساسی لازم باشند، یعنی ممکن است وقتی افراد دیگر تلاش می‌کنند توجه آن‌ها را به خود جلب کنند، هیچ واکنشی از خود نشان ندهند.
 
-کایرن ... کایرن. می‌شه یه ماشین به من بدی؟ کایرن می‌تونی بذاری از سراشیبی قرمز پایین بره؟
دانش‌آموزان اوتیسمی در مقابل ابراز احساسات دیگران نیز واکنشی نشان نمی‌دهند. برای مثال، اگر یکی زخمی شود دانش‌آموز اوتیسمی به او توجهی نمی‌کند.    
 
-اوووخ.
 
در حالی که دانش‌آموزی که رشد طبیعی دارد، ممکن است از او بپرسد آیا حالش خوب است یا خیر.
 
- اووه!
- خوبی؟
 
دانش‌‌آموزان اوتیسمی همچنین باید حداقل یک یا چند مشکل در حوزه ایجاد ارتباط با دیگران داشته باشند. یک؛ دانش‌آموزان اوتیسمی ممکن است در تکلم تاخیر داشته باشند یا فاقد آن باشند. به این دانش‌آموزان که فاقد تکلم‌اند معمولا غیرکلامی گفته می‌شود.
 
- چی می‌خوای؟
- ....
- چی می‌خوای؟
 
سایر دانش‌آموزان اوتیسمی تاخیر در تکلم دارند و از کلمات کمی در حرف زدن استفاده می‌کنند یا جملاتی می‌گویند که فاقد بخش‌هایی از ساختار زبان مثل ضمیر یا حرف اضافه است.
 
- گوش کن، ما تکه‌های پازل رو لازم داریم.
- پا .. زل
- بگو من می‌خوام پازل بسازم.
- پا ..زل
- بگو من می‌خوام پازل بسازم.
پا ..زل می ... خوام
- آفرین. عالی بود.
دانش‌آموزان اوتیسمی که تکلم دارند، ممکن است در شروع یا ادامه مکالمه مشکل داشته باشند. نمونه این موضوع وقتی اتفاق می‌افتد که چنین دانش‌آموزانی نمی‌توانند با پاسخ دادن یا پرسیدن سوال به ادامه گفت‌وگو کمک کنند. همچنین، ممکن است علاقه‌ای به بیان یک موضوع برای شروع یک گفت‌وگو نداشته باشند.
 
- امروز تو مدرسه چیکار کردی؟
- امم ...
- با دوستات بازی کردی؟ ناهار چی خوردی؟ هووم خوب بود. ساندویچ خوردی؟ آب‌میوه خوردی؟
 
همچنین دانش‌آموزان اوتیسمی ممکن است هنگام حرف زدن از زبانی انعطاف‌ناپذیر و تکرارشونده استفاده کنند. استفاده تکراری از زبان غالبا به‌عنوان اکولالیا شناخته می‌شود. اکولالیا می‌تواند بلافاصله یا با تاخیر باشد. در اینجا مثالی از اکولالیای بلافاصله می‌بینیم که دانش‌آموز پرسش را به جای پاسخ‌دادن، تکرار می‌کند.
 
-  
- این چه عددیه؟
- یک
- یک
 
دانش‌آموزانی که اکولیای تاخیری دارند، واژه‌ها و جملات را از برنامه‌های تلویزیونی، فیلم‌ها یا ترانه‌هایی که قبلا شنیده‌اند تکرار می‌کنند. این نوع رفتار به‌عنوان حرف‌زدن ضبط‌صوتی یا اسکریپتینگ شناخته می‌شود. علاوه بر این، دانش‌آموزان اوتیسمی ممکن است فاقد توانایی انجام بازی‌های ساختگی متنوع و خودانگیخته یا بازی‌هایی که در آن باید چیزی را تقلید کنند باشند.
در اینجا، یک دانش‌آموز با رشد طبیعی را می‌بینیم که به‌دقت مشغول بازی کردن در یک آشپزخانه اسباب‌بازی است. این نوع از بازی وانمودین معمولا نیاز به توانایی‌های ارتباطی دارد که برای دانش‌آموزان اوتیسمی کار دشواری است.
 
- ((خیلی ترسناکه. .... یکم نون اونجاست. .... پیتزا باید بره توی فر. مامان پیتزا می‌خواد بره تو بشقاب.))
 
در این مثال دانش‌آموز اوتیسمی‌ای را می‌بینیم که در بازی ساختگی در آشپزخانه اسباب‌بازی شرکت نمی‌کند. همچنین دانش‌آموزان با رشد طبیعی در هنگام بازی از یکدیگر تقلید می‌کنند.
 
- بچه من می‌خواد خیلی آروم برقصه.
- بچه منم. ... لااا لااا
 
در حالی‌که دانش‌آموزان اوتیسمی ممکن است در تقلید از دیگران مشکل داشته باشند.
 
-  .
- داداداااا
 
دانش‌آموزان اوتیسمی همچنین باید یک یا چند رفتار تکراری و انعطاف‌ناپذیر داشته باشند. برای مثال، ممکن است درجاماندگی یا همان تکرار وسوا‌س‌گونه یک حرف یا یک کارداشته باشند، مانند پیروی سرسختانه از روتین‌های غیرکاربردی. ممکن است همیشه روی انجام‌دادن کارها به یک روش مشابه اصرار داشته باشند. مانند نشستن روی یک صندلی یکسان، استفاده از فنجان با یک رنگ ثابت یا رفتن به مدرسه از یک مسیر ثابت.
 
-خب بیا بریم رو این صندلی بشینیم.
-نه من اون صندلی رو می‌خوام.
- نه روی این صندلی می‌شینی. باشه؟ بسیارخوب. گوش کن. آفرین.
 
همچنین دانش‌آموزان اوتیسمی ممکن است در مورد علایق محدود و انعطاف‌نا‌پذیر خود وسواس داشته باشند. برای مثال، ممکن است دائما در مورد ماشین آتش‌نشانی حرف بزنند یا با آن بازی کنند.
 
- امروز تو مدرسه چیکار کردی؟
- می‌دونستی ماشین آتش‌نشانی قرمزه؟
- بدوبدو یا توپ بازی کردی؟
- می‌دونی آتش‌نشانا ماشین ‌آتش‌نشانی رو می‌رونن؟
- خب ... وقتی من مدرسه می‌رفتم توپ بازی می‌کردیم.
-  
 
همچنین، دانش‌آموزان اوتیسمی در مورد بخشی از اشیاء وسواس نشان می‌دهند، مثلا چرخ‌های یک ماشین به جای خود ماشین. و بالاخره، آن‌ها ممکن است حرکات بدنی انعطاف‌ناپذیر یا تکراری داشته باشند. حرکات بدنی انعطاف‌ناپذیر و تکراری معمولا به عنوان رفتارهای خودانگیخته یا SSB شناخته می‌شوند. گاهی به صورت steaming یا stem نیز کوتاه می‌شوند.
وقتی دانش‌آموزان اوتیسمی در این رفتارها شرکت می‌کنند، بطور خودانگیخته تشویق می‌شوند. یعنی به خودشان به‌طور درونی، بدون این‌که مجبور باشند شخص دیگری را برای جایزه‌دادن درگیر کنند، جایزه می‌دهند. روش‌های مختلفی وجود دارد که دانش‌آموزان اوتیسمی می‌توانند در رفتارهای خودانگیخته شرکت کنند تا به خودشان حس لذت‌ بدهند. توانایی شناسایی این رفتارها در هنگام کار با دانش‌آموزان اوتیسمی بسیار بااهمیت است. بنابراین، ما تصمیم داریم چندین حالت حسی را مرور کنیم و چند مثال از رفتارهای تکراری را در هر طبقه مورد بحث قرار دهیم.
ابتدا، ممکن است دانش‌آموزان اوتیسمی با حرکات تکراری بدنشون مشغول بشن، مانند پریدن درجا، بال‌بال زدن، راه‌رفتن روی نوک پا  یا چرخیدن داخل دایره‌ها. همچنین ممکن است تحریکات حس بینایی را جست‌وجو کنند، مانند زل‌زدن یا با گوشه چشم خیره شدن. همچنین رفتارهای خودانگیخته دیداری زمانی رخ می‌دهد که دانش‌آموزی به دست‌هایش یا سایر اشیاء خیره می‌شود. مانند نگاه کردن به چرخش اشیاء، نگاه کردن به افتادن اشیاء، یا نگاه کردن به اشیایی که در یک ردیف قرار گرفته‌اند.
دانش‌آموزان اوتیسمی ممکن است رفتارهای خودانگیخته شنیداری داشته باشند که در آن اصوات و صداهایی را مکررا در می‌آورند و با شنیدن آن‌ها مشغول می‌شوند. دانش‌آموزان اوتیسمی درگیر رفتارهای خودانگیخته دهانی نیز هستند. برای مثال، ممکن است با بزاق دهان‌شان بازی کنند، یا اشیاء و انگشتان‌شان را در دهان‌شان قرار دهند یا دندان‌های‌شان را روی هم بسابند. روش دیگری که دانش‌آموزان اوتیسمی رفتارهای خودانگیخته خود را بروز می‌دهد از طریق حس لامسه یا لمس‌کردن است. به‌عنوان مثال، ممکن است اشیای محبوبی برای لمس‌کردن داشته باشند، مانند اشیای نرم یا کرک‌دار. و بالاخره دانش‌آموزان اوتیسمی ممکن است رفتار خودانگیخته را از طریق رفتارهای بویایی تکراری انجام دهند، مانند برداشتن اشیاء و بوییدن آن‌ها قبل از استفاده از آن شیء یا بوییدن دست‌ها.
 
اکنون آموخته‌اید که اوتیسم از دشواری‌ در اجتماعی‌شدن و برقراری ارتباط و نیز رفتارهای انعطاف‌ناپذیر و تکراری مشخص می‌شود. با این دانش، باید بهتر بتوانید حوزه‌های نیازمند مداخله برای دانش‌آموزان اوتیسمی را شناسایی کنید. همچنین، در بخش بعدی خواهید آموخت چگونه با استفاده از روش‌های ABA رفتارهای دانش‌آموزان اوتیسمی را با افزایش رفتارهای اجتماعی و ارتباطی آن‌ها تغییر دهید و بهبود بخشید و همزمان، رفتارهای تکراری و انعطاف‌ناپذیر آن‌ها را نیز کاهش دهید. حالا وقت آن است که ببینیم تا الان چه چیزهایی آموخته‌اید. ببینیم می‌توانید این پرسش را پاسخ دهید: مهم‌ترین علائمی که اختلال اوتیسمی را مشخص می‌سازد کدام است:
الف- اجتماعی‌شدن و رفتارهای شناختی
ب- رفتارهای تکراری، اجتماعی‌شدن و برقراری ارتباط
پ- رفتارهای تکراری، ارتباطی و مهارت‌های حرکتی یا
ت- اجتماعی‌شدن، شناختی، رفتارهای تکراری
درست است. پاسخ صحیح گزینه ب، رفتارهای تکراری، اجتماعی‌شدن و ارتباطی است.