دخمه یا برج خاموشان چیست؟

نوید

امین آقایی

1395/01/23

8447

بار بازدید شده

دخمه یا برج خاموشان مکانیست که زرتشتیان، مردار آدمیان را که بنا بر عقاید آنها نجس و پاریار است در آن می‌گذاردند تا گوشت مردار توسط پرندگان خورده شود آنگاه باقی‌ماندهٔ استخوان‌ها را درون چاه میانهٔ دخمه انبار می‌کردند. بنا بر عقاید زرتشتیان دفن مردار موجب آلودگی عنصر مقدس خاک می‌گردید و لازم به ذکر است که در دین زرتشتیان بی‌تابی از برای مرگ عزیزان شدیداً منع شده‌است.دخمه یا دخنه دگرگون واژهٔ دخ خنه (دژ خانه) می‌باشد که به مرور زمان بدین وجه درآمده و به معنای سرای پلیدی است و امروزه به مکان‌های ترسناک و نامناسب اطلاق می‌گردد.
اطلاعات کاملتر در داخل تصاویر

همه تصاویر (9) اجساد (1) اینستاگرام (1) خیله (1) دخمه (1) سالار (2) عکس هوایی (1) مراسم (1) ویدیو (2)

داخل دخمه اجساد را در ردیفهایی دایره ای شکل در داخل دخمه قرار میدادند،ردیف اول جای مردها ردیف دوم زن ها و ردیف آخر جای بچه ها بوده است. وسط این دخمه یک چاله قرار دارد که نامش اَستودان یا استخوان دان است. بدن بعد از سه روز توسط پرندگان خورده و متلاشی میشده واستخوان و ناخن و مو و پارچه چیت کفن که از بین نمی رودچیزهایی استکه از بدن باقی می مانده. سالار همه اینها را دراستودان می ریخته است. هر چند سال یک بار که استودان پر می شده سالار کمی تیزآب زرگری روی آن ها می ریخته تا آنها را آب کند.

مسیر پیمایش مرده به دخمه زنان در پایین دخمه ها با جسد وداع می کردند و 16 مرد قوی هیکلی که انتخاب می شدند ، جسد را از مسیر سنگچین بالا میبردند.  بیرون برج جسد را روی زمین میگذاشتند تا سالار بقیه مراسم را اجرا  کند.

اتاقهای پایین دخمه به اتاقهایی که درکنار هم قرار میگیرند،خیله میگویند. در پایین دخمه ها سه خیله می بینیم کاربرد خیله ها اینست که اگر چند زرتشتی از محله های مختلف همزمان در گذشتند، همه ی آنها بدون ایجاد مزاحمت بتوانند مراسم خود را برگزار کنند. همچنین افرادی که از راه دور می آمدند می توانستند در این مکانها شب را سپری کنند.

سالار! دو نفر در بالای دخمه ها زندگی میکردند که سالار نام داشتند. این کار به قدری سخت بوده که کمتر کسی زیر بارش میرفته است، اگر کسی این کار را قبول می کرده به او می گفتند خیلی سالاری. که این اصطلاح از آن موقع وارد فرهنگ ما شد.در واقع وقتی به کسی می گویند خیلی سالاری یعنی خیلی مرده شوری از آخرین سالارها یکی از آنها هنوز زنده است که متولد 1302 است. سالار بدن را داخل برجمی برده استپس هیچ انسانی غیر از سالارها وارد برج ها نشده است.

دو دخمه زرتشتیان اعتقاد زرتشتیان این است که ما حق نداریم چهار عنصر طبیعت یعنی خاک، آب، باد و آتش را آلوده کنیم. در گذشته باور داشتند که نباید مرده های خود را دفن کرد چون با این کار صورت خاک قبرستان آلوده شده و غیر قابل استفاده میشد.در اینجا دو تپه وجود داردکه در بالای آنها برجی بنا شده و مسیری سنگ چین دارد. آنکه بلندتر است 350سال و دیگری 120 سال قدمت دارد. وقتی کسی می مرد، متوفی را می شستند چون او پاک از بدن مادربه دنیا آمده و باید پاک از دنیا برود سپس او را کفن می کردند.

محل قرار گرفتن دخمه دخمه در خارج از شهر یزد قرار داشته و پرندگان شکاری مانند کرکس، لاشخور و عقاب بدن را می خوردند. این اتفاق تنها توسط پرندگان می افتاد  زیرا به دلیل ارتفاع در ورودی درندگان نمیتوانستند به دخمه وارد شوند زیرا آنزیم معده پرندگان از انتقال میکروب به دیگران جلوگیری میکند . ایرانی ها 2000 سال پیش می دانستند که اگر فرد در اثر وبا و طاعون بمیرد، پرنده نمیتواند بیماری را در طبیعت انتقال دهد و حتی مدفوعش هم آلوده نیست ولی در آنزیم معده روباه و شغال و گرگ این طور عمل نمیکند. پس دیوار ها را بلند می ساختند که درنده نتواند وارد شود. دلیل دیگر هم این بوده که درندگان طعمه خود را جا به جا می کنند ولی پرنده همانجا می خورد و بدن مرده در طبیت پخش نمی شود و طبیعت را آلوده نمی کند. مسیر باد در مکانهایی که دخمه وجود دارد از دخمه به سوی بیابان های بین یزد ، رفسنجان و کرمان است در این فاصله تا کیلومترها هیچ آبادی ای نیست که باد بوی تعفن و آلودگی را به آنجا ببرد.

عکس هوایی این عکس دست «گئورگ گرستر» و با همكاري خلبان و باستان شناس و بلدان محلي همراه او گرفته شده است. اگر همت عكاس و همكاري بي مانند حكومت وقت در فراهم كردن لوازم پرواز براي وي نبود، اكنون چنين عكس هاي هوايي اي از شهر ها، مناطق باستاني و مناظر ايران در دست نبود.

بخشی از فیلم ملکه صحرا با بازی نیکول کیدمن (2015) این فیلم با بازی نیکول کیدمن در نقش گرترود بل، نویسنده و مأمور مخفی بریتانیا در اوایل قرن در کشورهای عربی، قصه‌های زیادی را حول و حوش ایران در 80 سال پیش، روایت می‌کند و در واقع چهل و پنج دقیقه ابتدایی فیلم در تهران می‌گذرد.
دو دقیقه از این فیلم مربوط به برج سکوت است که این ویدیو مشاهده می نمایید.
چند نکته:

ورود به بخش بالایی برج سکوت برای همه امکانپذیر نبوده است.به دلیل آنکه حیوانات وحشی مانند سگ و گرگ نتوانند به مردار دسترسی پیدا کنند.
همچنین در دورانی که مرده در دخمه وجود داشته دو نفر سالار به عنوان نگهبان در برج حظور داشته اند.

برجهای سکوت از نمایی دیگر(ویدیو)

گزارش مشکل

برچسب‌ها:

اگر این مطلب برای شما مفید بوده، از ویدوآل حمایت کنید کلیک کنید

سوالات و نظرات کاربران

علیرضا احمدی جمعه، 06 اسفند 1395

بیایید روستای ما عکس بگیرید قشنگ تر از ایناست

نرجس قادری شنبه، 14 بهمن 1396

(پاسخ) روستاتون کجاست؟؟؟

نوید امین آقایی یکشنبه، 15 بهمن 1396

(پاسخ) روستای شما کجاست؟

- Mobin - یکشنبه، 20 فروردین 1396

با سلام و احترام مطالب بسیار مفید و در عین خلاصه بودن کامل نیز بودند. اگر مکان دخمه ها در پایین هر عکس ذکر میشد که دیگه خیلی عالی میشد الان دیگه دخمه ها بیرون از شهر یزد نیست خیلی اطرافش آپارتمان سازی شده و مردم بسیاری زندگی میکنن توش

بنیامین عزیزطولی یکشنبه، 15 اسفند 1395

چه جالب!! ؛ با احترام به ایین زرتشت، من فکر میکنم این عقیده و روش از بین بردن جسد، اصولی و منطقی نیست!

محبوبه قلی پور سه شنبه، 05 بهمن 1395

ما همه از خاکیم وبه خاک برمیگردیم .اصل روح انسانه که نامیراست.جسم ما فقط یه وسیله برای تجلی روح ما تو این دنیاست.

سیاوش غلامی سه شنبه، 05 بهمن 1395

عالی بود....خدا قوت

سارا حامد دوشنبه، 04 بهمن 1395

متنها خیلی جالب بود، دوست دارم برم یزد بازدید کنم، جالب‌ترین بخش ویدیوای بود که گذاشته بودن از نیکول کیدمن و صحنه ای که به دخمه میرن، واقعا لذت بردم موفق باشید

Reyhane Razavi یکشنبه، 03 بهمن 1395

چه پایان دردناکی برای جسم

هادي اصفهاني دوشنبه، 27 دی 1395

از ترکیب وادی خاموشان بیشتر استفاده میشود.در مورد این رسم زردشتیان اطلاعی نداشتم

احسان کلاته سه شنبه، 21 دی 1395

ممنون واقعا مطلب خیلی خوبی بود توضیحات هم واقعا عالی بود سپاس از این که ما رو با فرهنگ و رسوم کهن کشورمان آشنا می کنید.

مصطفی ک یکشنبه، 05 دی 1395

مطلب خوبی بود اطلاع پیدا کردیم.چه جالب دوستان ویدوال هم حضوری رفته بودن تحقیق

امیر قربانی پنج شنبه، 18 آذر 1395

فوق العاده بود معرکه بود تا به حال با مراسم خاک سپاری زرتشتیان اشنا نبودم باز هم میگم خیلی عالی بود از تعریف های زیبا و جالب دخمه هم ممنون دستتون درد نکنه