آیا ثروتمندان بیش از دیگران دروغ می‌گویند و خلاف می‌کنند؟

دونالد ترامپ تا پیش از اینکه به‌عنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب شود، یک تاجر ثروتمند بود. با ورود او به کاخ سفید و تعیین افراد مختلف در پست‌های گوناگون، بحث‌های زیادی در مورد دخالت روسیه در انتخابات و جرم‌های یاران او در کارزارهای انتخاباتی مطرح شد. به همین دلیل، پژوهش‌های مختلفی در زمینه تاثیر ثروت و قدرت روی رفتار و اعمال ثروتمندان انجام شد تا مشخص شود آیا قدرت و ثروت می‌تواند باعث شود افراد بیشتر دزدی کنند، دروغ بگویند یا تقلب کند. وب‌سایت «واشنگتون پست» به‌تازگی مطلبی در این زمینه منتشر کرده و به این پرسش پاسخ داده است.

پول چه چیزی در دل خود دارد که افراد را مجبور به رفتارهای ناشایست می‌کند؟ این پرسش به نظر پرسش مهمی است چراکه هر روز با اخبار جرم‌ها و خلاف‌های افراد ثروتمند و قدرتمند مواجه می‌شویم. یکی از مهم‌ترین خبرهای چند وقت اخیر درباره پُل منافارت، رئیس سابق ستاد انتخاباتی دونالد ترامپ، بود. او که در دادگاه به ۱۸ مورد متهم شده بود در ۸ مورد گناهکار شناخته شد. جرم‌های او شامل فرار مالیاتی، کلاهبرداری بانکی و حساب‌های بانکی اعلام‌نشده در خارج از آمریکا بود.

از سوی دیگر، ریک گیتس، که در دوران مبارزات انتخاباتی سال ٢٠١٦ میلادی مشاور ستاد دونالد ترامپ بود، اتهام‌های توطئه علیه آمریکا و دروغ گفتن به بازرسان اف‌بی‌آی را پذیرفته است. همچنین کریس کالینز، عضو جمهوری‌خواه کنگره آمریکا، به‌تازگی به اتهام معامله با استفاده از اطلاعات خصوصی و ارائه پاسخ‌های دروغین به پلیس فدرال بازداشت شد. بازداشت این عضو ۶۸ ساله مجلس نمایندگان ایالات متحده در ارتباط با معامله سهام یک شرکت داروسازی استرالیایی صورت گرفت. کریس کالینز در سال ۲۰۱۶ میلادی اولین عضو کنگره آمریکا بود که از نامزدی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری حمایت کرد.

دشر کلتنر (Dacher Keltner)، روان‌شناس در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی که دهه‌هاست روی موضوع ثروت، قدرت و امتیاز طبقاتی کار و مطالعه می‌کند، می‌گوید: «برای پژوهش‌گرانی که روی موضوع ثروت و قدرت کار می‌کنند، این خبرها گرچه ناامیدکننده است اما اصلا تعجب‌آور نیست، چراکه ارتباط بسیار نزدیکی با یافته‌های پژوهشی آن‌ها دارد».
 

شش سال پیش، کلتنر و پل پیف، یکی از پژوهش‌گران آزمایشگاه او، نتایج پژوهش‌های نوآورانه و تاثیرگذار خود را منتشر کردند که بسیاری از حدس‌های ناخوشایند ما در مورد افراد ثروتمند و قدرت ناشی از ثروت آن‌ها را تایید می‌کرد. در یکی از این پژوهش‌های میدانی، محققان رفتار خودروها را در یک چهارراه شلوغ بررسی کردند و مدل هر خودرو و رفتار راننده آن‌ها در قبال خودروهای دیگر را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج این آزمایش نشان داد افرادی که خودروهای گران‌قیمت داشتند، مانند یک مرسدس بنز آخرین مدل، نسبت به کسانی که خودروهای ارزان‌تر داشتند، مثل یک هوندای قدیمی، چهار برابر بیشتر احتمال داشت که قانون حق تقدم در چهاررراه را نادیده بگیرند و بدون توجه به حقوق دیگران حرکت کنند.

کلتنر در این زمینه می‌گوید: «نتایج این مطالعه به ما می‌گوید که چیزی در ثروت و امتیاز طبقاتی وجود دارد که باعث می‌شود فرد احساس کند فراتر از قانون است و این اجازه را به خود بدهد که با دیگران به‌گونه‌ای رفتار کند که انگار آن‌ها اصلا وجود ندارند». سپس پژوهش‌گران تجربه دیگری را انجام دادند. آن‌ها از یک عابر پیاده خواستند از خط عابر عبور کند و رفتار خودروها و مدل آن‌ها را در زمینه حق تقدم بررسی کردند. نتایج نسبت به آزمایش قبل ناامید‌کننده‌تر بود. خودروهای ارزان‌قیمت برای عابر می‌ایستادند در صورتی که نصف خودروهای گران‌قیمت بی‌توجه به عابر پیاده در خط عابر پیاده حرکت می‌کردند.

در طول قرن‌ها هشدارهای زیادی در مورد اثرات مخرب ثروت و قدرت روی رفتار انسان‌ها داده شده است. برای مثال بودا برای روشنگری و کمک به مردم دست از زندگی شاهانه خود کشید. عیسی مسیح هشدار می‌دهد که گذشتن شتر از سوراخ سوزن، آسان‌تر است از راه یافتن شخص ثروتمند به پادشاهی خدا.

در دهه‌های گذشته، پژوهش‌های زیادی در حوزه روان‌شناسی برای اندازه‌گیری و درک تاثیرات دقیق ثروت روی رفتار و اخلاق انسان‌ها انجام شده است. این پژوهش‌های نتایج مختلفی دربرداشته است؛ برای مثال افراد ثروتمند بیشتر از دیگران از دادن مالیات فرار می‌کنند. آن‌ها بیشتر به همسر خود خیانت می‌کنند. افراد ثروتمند و افراد تحصیل‌کرده بیشتر احتمال دارد که از فروشگاه چیزی بدزدند. آن‌ها بیشتر در بازی‌ها تقلب می‌کنند و احساس همدلی کمتری با دیگران دارند. در مطالعات مربوط به کمک به خیریه‌ها، نتایج جالبی به‌دست آمده است؛ معمولا افراد با درآمد کمتر نسبت به طبقه متوسط و ثروتمند مقدار بیشتری از درآمد خود را صرف کمک به خیریه‌ها می‌کنند.

کلتنر و پیف در یکی از جالب‌ترین پژوهش‌های خود در سال ۲۰۱۵ میلادی به این نتیجه رسیدند که افراد ثروتمند بیش از دیگران ممکن است آب‌نبات کودکان را بردارند. در این آزمایش، آن‌ها ابتدا از ۱۲۹ نفر خواستند درآمد و ثروت خود را با دیگر افراد شرکت‌کننده مقایسه کنند و در نهایت مشخص شد که در جمع چه کسانی ثروتمندتر هستند. سپس به این افراد یک قوطی آب‌نبات داده شد و به آن‌ها گفته شد این آب‌نبات‌ها مربوط به کودکان اتاق بغلی است اما اگر آن‌ها بخواهند می‌توانند از این آب‌نبات‌ها بردارند. شرکت‌کنندگانی که احساس می‌کردند ثروت بیشتری نسبت به دیگران دارند آب‌نبات‌های بیشتری از درون قوطی برای خودشان برداشته بودند.
 

نتایج این مطالعه همانند پژوهش‌های چند سال اخیر است. در این پژوهش‌ها بیان می‌شود که ثروت و قدرت افراد را از قید و بندها‌ی‌شان رها می‌سازد، ریسک‌پذیری آن‌ها را افزایش می‌دهد و احساس محق بودن و آسیب‌ناپذیری آن‌ها را بیشتر می‌کند. در عین حال، قدرت باعث می‌شود افراد احساس همدلی کمتری با دیگران داشته باشند و نتوانند از دریچه آن‌ها به دنیا نگاه کنند.

آدام گالینسکی از دانشکده کسب‌وکار دانشگاه کلمبیا که روی موضوع چگونگی تاثیر قدرت روی رفتار انسان‌ها کار می‌کند، می‌گوید: «ثروت اصولا سازوکاری برای دست‌یافتن به قدرت است و قدرت یک اثر رهاسازی روی افراد دارد. قدرت باعث می‌شود افراد خیلی دربند قید و بندهای جامعه نباشند و طبق خواسته‌ها و امیال خود رفتار می‌کنند». در برخی موارد امیال افراد قدرتمند ممکن است نوع‌دوستانه و کمک‌کننده به جامعه باشد، در نتیجه قدرت آن‌ها تاثیرات مثبتی داشته باشد. با این حال، در اغلب اوقات، قدرت منجر به رفتارهای خودپسندانه شده و در نتیجه انسان‌های قدرتمند رفتارهایی فراتر از قانون داشته و در عمل تاثیرات مخربی بر جامعه می‌گذارند.

طبق گفته پژوهش‌گران از آن‌جایی که بسیاری از پژوهش‌های روان‌شناختی درباره ثروت و قدرت نسبتا جدید هستند، به همین دلیل بسیاری از یافته‌های آن‌ها همچنان در حال آزمایش و بررسی‌های بیشتر است. مایکل کراوس، روان‌شناس اجتماعی در دانشکده مدیریت دانشگاه ییل، می‌گوید: «نمی‌توانم بگویم به تمامی پرسش‌ها پاسخ داده شده است. اختلاف نظرهایی درباره تاثیر دقیق ثروت و اخلاق و میزان آن‌ها وجود دارد». با این حال، با توجه به اینکه در سال‌های اخیر میزان نابرابری‌ها در آمریکا بیشتر شده و یک تاجر ثروتمند، دونالد ترامپ، پا به کاخ سفید گذاشته‌، میزان پژوهش‌ها در این حوزه به‌طور فزاینده‌ای بیشتر شده است.

کراوس می‌گوید: «برای اینکه چرا ما باید به اخلاق و رفتار افراد ثروتمند توجه زیادی داشته باشیم دلایل زیادی وجود دارد. حتی اگر نتایج مطالعات نشان دهد که اخلاق آن‌ها با دیگر اقشار جامعه تفاوتی ندارد، اما تاثیر آن‌ها در جهان بسیار بیشتر است. اگر کسی مثل من چیزی بدزدد، احتمالا این کار من روی تعداد انگشت‌شماری تاثیر  می‌گذارد. اما اگر فردی مانند منافارت دزدی کند، دروغ بگوید یا تقلب کند، رفتار او روی جمعیت زیادی اثرگذار است. در این زمینه دولت‌های خارجی و بانک‌های زیادی درگیر می‌شوند. در نتیجه، رفتار او ابعادی پیدا می‌کند که می‌تواند روی کل کشور و اصولا موضوع دموکراسی اثر بگذارد».

منبع: washingtonpost