آنتی بیوتیک و آخرالزمان

اگر به شما بگویم که بشریت در حال حاضر در تلاش بسیار یکپارچه‌ای است تا یک ابر‌حشره(SUPERBUGS) کامل را طراحی و خلق کند که بتواند صدها میلیون انسان را بکشد، چه می‌گویید؟! خب، در‌واقع این اتفاق دارد می‌افتد. ما در حال ساخت یک ابرباکتری هستیم.
 باکتری‌ها جزء قدیمی‌ترین موجودات زنده روی این سیاره(کره زمین) هستند؛ کوچک‌ترین چیزی که ما آن را زنده تلقی می‌کنیم. آن‌ها استاد تنازع بقاء بوده و همه جا یافت می‌شوند. بیشتر باکتری‌ها برای ما بی‌ضرر هستند و بدن ما میزبان میلیاردها میلیارد از آن‌ها و باکتری‌ها به ما کمک می‌کنند که زنده بمانیم. اما بعضی از آن‌ها می‌توانند به بدن ما حمله کرده، به سرعت در تمام بدن ما پخش شده و موجب مرگ ما شوند.
 در گذشته میلیون‌ها انسان به‌‌ دلیل عفونت‌های باکتریایی جان خود را از دست می‌دادند تا این‌که توانستیم یک ابرسلاح  به نام آنتی‌بیوتیک برای مقابله با آن‌ها بسازیم. آنتی بیوتیک‌ها به‌همراه واکسیناسیون در علم داروسازی انقلابی به‌وجود آوردند و جان میلیون‌ها انسان را نجات دادند. آن‌ها می‌توانند حجم بسیار زیادی از باکتری‌ها را در زمان کمی نابود کنند؛ در نتیجه گروه کوچکی از آن‌ها باقی می‌ماند که سیستم ایمنی بدن ما به‌راحتی از پس آن‌ها بر‌می‌آید. اما آنتی بیوتیک‌ها چطور این کار را انجام می‌دهند؟
تصور کنید باکتری ماشین بسیار پیچیده‌ای است که هزاران فرایند پیچیده آن را زنده و فعال نگاه می‌دارند و آنتی بیوتیک‌ها کار این دستگاه پیچیده را مختل می‌کنند. برای مثال، به‌وسیله‌ دستکاری متابولیسم باکتری، به شکل قابل‌توجهی سرعت رشد آن را کاهش می‌دهند تا دیگر خطری نداشته باشد. آنتی بیوتیک‌های دیگر به دی‌ان‌ای(‌DNA) باکتری حمله کرده و از تولید‌مثل آن جلوگیری می‌کنند که در نهایت باکتری‌ها را نابود می‌کند. همچنین آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند به‌سادگی لایه‌ بیرونی باکتری را تکه‌تکه کرده و محتویات آن را بیرون بریزند که اینطوری خیلی سریع می‌میرند؛ تمام این‌ها بدون ایجاد هیچ‌گونه زحمتی برای سلول‌های بدن اتفاق می‌افتد.
اما امروزه سیر تکامل کار را سخت‌تر کرده است. احتمال دارد به‌طور کاملا اتفاقی یا شانسی، گروه کوچک باکتری‌هایی که به بدن شما حمله کرده‌اند، به شکلی تکامل یافته بوده و بتوانند از خود دفاع کنند. برای مثال، به درون آنتی بیوتیک‌ نفوذ کرده، مولکول‌های آن را تغییر داده و آنتی بیوتیک‌ را به‌طور کامل بی‌خطر کنند، یا به‌وسیله‌ تمرکز انرژی بر پمپ‌هایی که آنتی بیوتیک‌ها از آنجا تزریق می‌شوند، قبل از این‌که آنتی بیوتیک‌ها بتوانند کاری انجام دهند، آن‌ها را از بین ببرند.
چند باکتری مقاوم‌شده، خطر بزرگی محسوب نمی‌شود؛ چراکه سیستم ایمنی بدن ما می‌تواند آن‌ها را نابود کند. اما اگر بتوانند فرار کنند، ممکن است مصونیت خود را بین مابقی باکتری‌ها منتشر کنند.
 باکتری چطور می‌تواند مصونیت خود را پخش کند؟
 اول این‌که باکتری‌ها 2 نوع دی‌ان‌ای دارند: «کروموزوم» و بخش‌های کوچکی به نام «پلاسمید» که آزادانه شناور هستند. آن‌ها می‌توانند همدیگر را بغل کرده و به منظور معاوضه‌ قابلیت‌های به‌درد‌بخور، پلاسمیدها را با هم معاوضه کنند،؛ از طریق این روش‌ها مصونیت می‌تواند به سرعت بین جمعیت آن‌ها منتشر شود.
 یا می‌توانند در فرایندی به نام «تغییر شکل» از بدن باکتری‌های مرده تکه‌های دی‌ان‌ای را جمع‌آوری ‌کنند
 فرایند تغییر شکل حتی میان گونه‌های مختلف باکتریایی هم انجام‌پذیر است و می‌تواند برای ساخت باکتری‌های ابر‌حشره‌ای استفاده شودکه در مقابل آنتی بیوتیک‌های زیادی مقاومند. در حال حاضر تعدادی ابر‌حشره در جهان وجود دارد به خصوص، بیمارستان محل بسیار خوبی برای رشد و تولید‌مثل آن‌ها است.
انسان‌ها حافظه‌ کوتاهی دارند و باید گفت که اکنون وحشت‌های دوران قبل از به‌وجود آمدن آنتی بیوتیک‌ها فراموش شده‌اند. ما امروزه با این داروی قوی مثل یک کالای مصرفی برخورد می‌کنیم، در حالی که آنتی بیوتیک‌ها یک دستا‌ورد انقلابی در علم هستند. این مسئله منجر به جدایی و تفاوت غریبی شده است؛ صدها میلیون نفر در کشورهای در حال توسعه هنوز به اندازه کافی به آنتی بیوتیک‌ها دسترسی ندارند، در حالی که در بخش‌های دیگر جهان آنتی بیوتیک‌ها به‌راحتی تجویز شده و سهل‌انگارانه مصرف می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها باید به عنوان آخرین داروی مصرفی تجویز شوند و برای مثال، چون سرماخوردگی کمی آزارتان می‌دهد، نباید از آن‌ها استفاده کنید.
استفاده‌ از آنتی بیوتیک‌ها در تولید گوشت، یکی دیگر از مشکلات بسیار جدی است. بسته به هر موقعیت زمانی به‌خصوص، بین 20 تا 30‌میلیون حیوان به عنوان دام توسط انسان‌ها نگهداری می‌شوند. برای این‌که قیمت گوشت پایین بیاید، حیوانات بسیاری در وضعیت‌های وحشتناک، مکان‌های کوچک و غیر‌بهداشتی نگهداری می‌شوند که بهترین مکان برای تولید و به‌وجود آمدن بیماری است. بنابراین به بسیاری از این حیوانات آنتی بیوتیک‌هایی داده می‌شود تا باکتری‌ها را تا جایی که ممکن است نابود کرده و از بیمار شدن حیوانات جلوگیری شود؛ چون قیمت چیزبرگر باید یک دلار باشد! تعجبی ندارد که در نتیجه‌ این سیستم، ما باکتری‌های بیشتر و بیشتری تولید کرده‌ایم که در مقابل آنتی بیوتیک‌ها مقاوم هستند. برای مقابله با این مسئله، ما از آنتی بیوتیک‌های مختلف استفاده کرده و سلاح مخفی دیگری به‌دست آورده‌ایم. در رابطه با این مشکل آنتی بیوتیک‌های مشخصی وجود دارند که برای نابود کردن باکتری‌هایی استفاده می‌شوند که تکامل یافته و مقاومت بیشتری به‌دست آورده‌اند. قوانین بسیار سختی در استفاده از این‌ آنتی بیوتیک‌ها وضع شده است تا از به‌وجود آمدن ابر‌باکتری‌های دیگر جلوگیری شود. یا شاید ما اینطور فکر می‌کردیم!
 در اواخر سال 2015 میلادی خبرهای ترسناکی از چین رسید. مقاومت علیه آنتی بیوتیک‌ کولیستین(‌Colistin)‌، ‌به‌وجود آمده بود. کولیستین یک داروی قدیمی است ‌که به دلیل آسیبش به کبد  به‌ندرت از آن استفاده می‌شده‌است؛ بنابراین مقاومت در مقابل این دارو بسیار کمتر بود و آن را به یک آنتی بیوتیک‌ عالی تبدیل می‌کرد آنتی بیوتیکی که می‌توانست به عنوان آخرین گزینه علیه بعضی از عفونت‌های خاص که در مقابل تعدادی داروی دیگر مصون شده‌اند و به‌طور معمول در بیمارستان‌ها به‌وجود می‌آید، استفاده شود.
مصونیت در مقابل کولیستین خبر خیلی خیلی بدی است. این اتفاق می‌تواند آخرین خط دفاعی را نابود کرده و به مرگ انسان‌های بسیاری منجر شود. چطور چنین اتفاقی افتاده است؟
سال‌ها در مزارع پرورش خوک در چین، به میلیون‌ها حیوان کولیستین داده شده‌است. مقاومت باکتری‌ها بالا رفت؛ ابتدا از یک حیوان به حیوان دیگر و بعد از آن بدون جلب هیچ توجهی، به انسان‌ها سرایت کرد.
 به‌طور معمول در یک روز بالاتر از 10هزار پرواز هوایی به دور زمین رخ می‌دهد و به نوعی همه‌ انسان‌ها را به‌هم مرتبط می‌کند. به‌وسیله‌ خلق دنیای مدرن، ما زیربنایی برای یک اپیدمی جهانی نیز به‌وجود آورده‌ایم. اما با این حال لازم نیست  هنوز هم به وحشت بیافتیم؛ باکتری‌ها متحول می‌شوند، انسان‌ها جست‌وجو می‌کنند و هنگامی که داروهای قدیمی‌ از کار افتادند، آنتی بیوتیک‌های جدیدی ساخته می‌شوند. و تکنولوژی هر روز در حال پیشرفت است.
این مشکل واقعی و بسیار جدی است، ولی با این حال راه زیادی تا پایان مبارزه باقی مانده است. اگر بشریت به‌درستی عمل کند، ابرحشره‌ها شاید به آن اندازه‌ای که از اسمشان بر‌می‌آید، برتر نباشند.