انفجار پرتوی گاما - نابود‌گری از فضا
انفجار پرتوی گاما - نابود‌گری از فضا
گروه آموزشی
ویدوآل
1395/05/27
27896
بار بازدید شده
اگر این مطلب برای شما مفید بوده، از ویدوآل حمایت کنید
کلیک کنید
سوالات و نظرات کاربران
0
امیر محمد شهسوارانی
جمعه، 08 بهمن 1395
ممنون میشم راجع به HAARP هم اگر مطلبی یافتین ارائه بدین <3
1
فاطمه حسینی
چهارشنبه، 17 آذر 1395
مرگ بدون درد عالیه
0
عادل
چهارشنبه، 27 مرداد 1395
مثل همیشه عالی
توضیحات
تصور کنید شما می‌توانستید انرژی تمام ستاره‌ها را از هزاران کهکشانهایی که هر کدامشان صدها هزار ستاره دارند و صدها میلیون سال نوری از ما فاصله دارند را یک‌جا جمع کنید. تصور کنید شما می‌توانستید از این انرژی برای ساخت قدرتمندترین اسلحه‌ی فوق پیشرفته جهان استفاده کنید!
تصور کنید که چه خسارت و خرابی را می‌توانستید ببار بیاورید! البته لازم نیست تصورش را کنید! چون چنین (اسلحه‌ی مرگباری) وجود دارد! و به آن "انفجار پرتوی گاما" گفته میشود. اما این "تک تیراندازان کیهانی" (واقعا) چه هستند و اگر یکی از شلیک‌هایشان به زمین اصابت کند، چه اتفاقی می‌افتد؟
===============================================
برای درک انفجار پرتوی گاما؛ ما اول باید (خودِ) پرتو گاما را بشناسیم. پرتوهای گاما (شکلی از) امواج الکترومغناطیسی است که همانند نور مرئی حامل انرژی هستند.
نور مرئی (تنها) قسمت (خیلی) کوچکی از طیف الکترومغناطیسی است – قسمتی که ما با چشم میتوانیم ببینیم- (طیف‌های با انرژی کمتر (شامل): امواج رادیویی، ریزموج‌ها و (پرتو) مادون قرمز. (طیف ها با انرژی بیشتر(شامل): پرتوهای فرابنفش، اشعه ایکس و پرتوهای گاما. پرتوهای گاما بشدت نیرومند هستند و یک فوتون از آن(ها) از مجموع میلیونها فوتون نور مرئی ؛ انرژی بیشتری دارد.
انرژی بسیار زیاد آنها باعث شده تا آنها نوعی تابش "یونیزه کننده" بحساب بیایند (محسوب شوند). بدین معنی که آنها انرژی لازم برای درهم شکستن پیوندهای بین اتمها را دارند. همین باعث شده آنها برای من و شما بسیار خطرناک باشند. تابش یونیزه کننده فرآیندهای زیستی حساسی که باعث زنده نگه داشتم ما میشود را مختل میکند؛ (درست) همانند گلوله 9 میلیمتری که از یک ساعت عبور میکند!
خوشبختانه، لایه‌ی ازون قبل از اینکه آنها بتوانند به ما صدمه بزنند از ورودشان به زمین جلوگیری میکند.اما اگر اتمسفر زمین (لایه‌ی ازون) جلوی ورود آنها به زمین را میگیرد، پس انفجار(های) پرتو گاما در فضا (کی) و چگونه کشف شدند؟!
در زمان (در طی) جنگ سرد آمریکا ماهوارههای جاسوسی را برای شناسایی و کشف پرتوهای گاما از فضا و (همچنین) فعالیتهای (مخفیانه‌ی) هسته‌ای شوروی؛ به فضا پرتاب کرد. آنها نتوانستند هیچ (آزمایش) هسته‌ای را روی زمین رصد کنند اما توانستند انفجارهای ضعیفی را که تنها چند ثانیه در فضا(ی دوردست) دوام داشتند را ثبت کنند.
تا امروز این تنها کشف علمی مهمی است که بوسیله‌ی ماهواره های جاسوسی انجام گرفته است.
فضانوردان (برای اکتشافاتشان) از تلسکوپ هایی استفاده میکنند که میتوانند طیف گسترده ای از نورها را رصد کنند و این ماهوارههای جاسوسی به دانشمندان کمک بزرگی کردند. (آنها به ما کمک کردند که) سرانجام؛ منشا انفجارهای پرتوی گاما را که برای 30 سال راز باقی مانده بودند؛ کشف کنیم: کهکشانی شش میلیارد سال نوری دورتر از ما.
اکر آنها (انفجار پرتو گاما) از چنین فاصله‌ای (دوری) قابل رویت باشد پس باید این انفجار به اندازه‌ای قدرتمند باشد که انرژی که در یک ثانیه آزاد میکند از تمام انرژی که خورشید در طول عمر 10 میلیارد ساله اش آزاد میکند؛ بیشتر است! وهمین باعث میشود که انفجارهای پرتو گاما درخشانترین رویداد (پهنه ی هستی) جهان باشند.
پس آنها از کجا آمده اند؟!
انفجارهای پرتوی گاما با یکی از شدیدترین مرگهای فاجهه بار جهان هستی (یعنی مرگ یک ستاره) و تولد یک سیاهچاله همراه هستند.
دو نوع انفجار پرتو گاما وجود دارد: بزرگ و کوچک و هر کدام منبع (و منشا) خودشان را دارند. انفجارهای بزرگ حدود یک دقیقه طول میکشند و دانشمندان براین باورند که آنها بعد از یک انفجار ابرنو اختر (یا سوپر نووا) – هنگام تبدیل یک ستار‌ی متراکم به یک سیاهچاله پدید می آیند. انفجارهای کوچک (تنها) یک ثانیه طول میکشند و هنگامی پدید می آیند که دو ستاره‌ی نوترونی در یک ادغام دوتایی به هم برخورد میکنند.
(آنها) در طی میلیونها سال با ساطع کردن امواج گرانشی (از خودشان)؛ باعث کوچک شدن مدار گردش شان میشوند و هنگامی که بسیار بهم نزدیک شدند؛ بهم برخورد کرده و با یک انفجار (مهیب) باعث بوجود آمدن یک سیاهچاله میشوند.
هم انفجار ابرنو اختر و هم انفجار ستاره های نوترونی باعث بوجود آمدن یک چیز میشوند. سیاهچاله‌ای که با یک صفحه ی مغناطیسی گازی که از ستاره های والدشان برجای مانده است محاصره شده است.
در چنین محیطی چرخش (سیاهچاله) باعث از بین رفتن میدان مغناطیسی شده و باعث بوجود آمدن فورانی داغ از ذراتی که تقریبا به سرعت نور حرکت میکنند میشود.
گاز(موجود) در پایان دو شعاع از فوران پرتوهای گاما با انرژی بسیار بالا همانند یک تفنگ لیزر آسمانی را بوجود میآورد. بنابراین، برخلاف بقیه‌ی انفجارهای کیهانی که پخش شده و سرانجام ناپدید میشوند؛ انفجار پرتو گاما متمرکز مانده و از فاصله‌ی بسیار دور قابل رویت هستند.
توضیحات بیشتر در قالب چنین ویدیوی (کوتاهی) نمیگنجد.
جهان پر از این "تک تیزاندازان کیهانی" است که بدون هدف گیری و کاملا تصادفی در تاریکی شلیک میکنند و همیشه ما را مورد هدف قرار میدهند! به طور میانگین ما هر روز یکی (از آنها) را رصد میکنیم اما خوشبختانه بیشتر آنها بی خطر هستند.
تمام انفجارهایی که ما تاکنون کشف کرده‌ایم بیرون از کهکشان راه شیری بوده‌اند. بسیار دورتر از اینکه (بتوانند) به ما آسیب بزنند.
اما یک انفجار پرتوی گامای نزدیک میتواند (برای ما) فاجعه بار باشد! تنها اگر (از فاصله‌ای چند سال نوری از ما به طرف ما شلیک شود؛ میتواند باعث نابودی سطح زمین شود یا حداقل سطحی که روبروی آن قراردارد، بشود!
اما حتی انفجارهای پرتو گامایی که بسیار از ما دور هستند هم میتوانند باعث نابودی زندگی بر روی زمین شوند. ( ونیازی نیست که حتما سرِ ما را هدف بگیرد!) اگر این انفجار چندین سال نوری هم از ما فاصله داشته باشد؛ هنگامی که به ما میرسد پهنایی به وسعت چند صد سال نوری دارد و میتواند (براحتی) تمام منظومه شمسی را –همانند یک موج بزرگ- تحت تاثیر قرار دهد.
البته لایه‌ی ازون از ما حفاظت میکند اما لایه‌ی ازون (فقط) برای جلوگیری از ورود اشعه‌ی فرابنفش خورشید کارایی دارد.
انفجار پرتو گاما آن را نابود کرده و ما را در برابر تابش‌های مرگبار کیهانی قرار میدهد.
(لایه‌ی ازون قبل از اینکه بتواند خودش را با فرآیندهای طبیعی بازسازی کند؛ خورشید زمین را نابود کرده است!)
در واقع ممکن است تاکنون اتفاق افتاده باشد! اگر چه اثبات آن تقریبا غیر ممکن است اما انفجار پرتوی گاما را به عنوان یکی از دلایل (احتمالی) انقراض اردوویشن‌ها - 450 میلیون سال پیش میدانند؛ که تقریبا 85 درصد گونه‌های دریایی را منقرض کرد.
انفجارهای پرتوی گاما میتوانند یکی از دلایلی باشد که حیات را در سایر نقاط هستی غیرممکن میسازند.
آنها احتمالا هر نوع حیاتی که سر راهشان قرار دارد را نابود میکنند.
عقیده بر این است که بخاطر آنها (انفجار پرتوی گاما) ؛ تنها 10 درصد از کهکشانها ممکن است برای حیات مناسب باشند. بنابراین؛ آیا آنها میتوانند باعث مرگ و نابودی ما شوند؟!
احتمالا نه! در کهکشانی مانند کهکشان ما ممکن است طی هزاران سال؛ فقط یک انفجار پرتو گاما وجود خواهد داشت
و برای اینکه به ما آسیب بزند باید (خیلی) به ما نزدیک باشد و به سمت ما شلیک شود.
اما از آنجایی که پرتوهای گاما با سرعت نور حرکت میکنند؛ ما نمیدانیم چه چیزی پیش روی داریم؛ تا اینکه به ما برسد!
بنابراین (همین الآن) ممکن است یک انفجار پرتو گاما (از آنها) به سمت ما در حرکت باشد و ما هیچ چیز در مورد آن نمیدانیم تا اینکه به ما برسد و ما را نابود کند!
تصور کنید که چه خسارت و خرابی را می‌توانستید ببار بیاورید! البته لازم نیست تصورش را کنید! چون چنین (اسلحه‌ی مرگباری) وجود دارد! و به آن "انفجار پرتوی گاما" گفته میشود. اما این "تک تیراندازان کیهانی" (واقعا) چه هستند و اگر یکی از شلیک‌هایشان به زمین اصابت کند، چه اتفاقی می‌افتد؟
===============================================
برای درک انفجار پرتوی گاما؛ ما اول باید (خودِ) پرتو گاما را بشناسیم. پرتوهای گاما (شکلی از) امواج الکترومغناطیسی است که همانند نور مرئی حامل انرژی هستند.
نور مرئی (تنها) قسمت (خیلی) کوچکی از طیف الکترومغناطیسی است – قسمتی که ما با چشم میتوانیم ببینیم- (طیف‌های با انرژی کمتر (شامل): امواج رادیویی، ریزموج‌ها و (پرتو) مادون قرمز. (طیف ها با انرژی بیشتر(شامل): پرتوهای فرابنفش، اشعه ایکس و پرتوهای گاما. پرتوهای گاما بشدت نیرومند هستند و یک فوتون از آن(ها) از مجموع میلیونها فوتون نور مرئی ؛ انرژی بیشتری دارد.
انرژی بسیار زیاد آنها باعث شده تا آنها نوعی تابش "یونیزه کننده" بحساب بیایند (محسوب شوند). بدین معنی که آنها انرژی لازم برای درهم شکستن پیوندهای بین اتمها را دارند. همین باعث شده آنها برای من و شما بسیار خطرناک باشند. تابش یونیزه کننده فرآیندهای زیستی حساسی که باعث زنده نگه داشتم ما میشود را مختل میکند؛ (درست) همانند گلوله 9 میلیمتری که از یک ساعت عبور میکند!
خوشبختانه، لایه‌ی ازون قبل از اینکه آنها بتوانند به ما صدمه بزنند از ورودشان به زمین جلوگیری میکند.اما اگر اتمسفر زمین (لایه‌ی ازون) جلوی ورود آنها به زمین را میگیرد، پس انفجار(های) پرتو گاما در فضا (کی) و چگونه کشف شدند؟!
در زمان (در طی) جنگ سرد آمریکا ماهوارههای جاسوسی را برای شناسایی و کشف پرتوهای گاما از فضا و (همچنین) فعالیتهای (مخفیانه‌ی) هسته‌ای شوروی؛ به فضا پرتاب کرد. آنها نتوانستند هیچ (آزمایش) هسته‌ای را روی زمین رصد کنند اما توانستند انفجارهای ضعیفی را که تنها چند ثانیه در فضا(ی دوردست) دوام داشتند را ثبت کنند.
تا امروز این تنها کشف علمی مهمی است که بوسیله‌ی ماهواره های جاسوسی انجام گرفته است.
فضانوردان (برای اکتشافاتشان) از تلسکوپ هایی استفاده میکنند که میتوانند طیف گسترده ای از نورها را رصد کنند و این ماهوارههای جاسوسی به دانشمندان کمک بزرگی کردند. (آنها به ما کمک کردند که) سرانجام؛ منشا انفجارهای پرتوی گاما را که برای 30 سال راز باقی مانده بودند؛ کشف کنیم: کهکشانی شش میلیارد سال نوری دورتر از ما.
اکر آنها (انفجار پرتو گاما) از چنین فاصله‌ای (دوری) قابل رویت باشد پس باید این انفجار به اندازه‌ای قدرتمند باشد که انرژی که در یک ثانیه آزاد میکند از تمام انرژی که خورشید در طول عمر 10 میلیارد ساله اش آزاد میکند؛ بیشتر است! وهمین باعث میشود که انفجارهای پرتو گاما درخشانترین رویداد (پهنه ی هستی) جهان باشند.
پس آنها از کجا آمده اند؟!
انفجارهای پرتوی گاما با یکی از شدیدترین مرگهای فاجهه بار جهان هستی (یعنی مرگ یک ستاره) و تولد یک سیاهچاله همراه هستند.
دو نوع انفجار پرتو گاما وجود دارد: بزرگ و کوچک و هر کدام منبع (و منشا) خودشان را دارند. انفجارهای بزرگ حدود یک دقیقه طول میکشند و دانشمندان براین باورند که آنها بعد از یک انفجار ابرنو اختر (یا سوپر نووا) – هنگام تبدیل یک ستار‌ی متراکم به یک سیاهچاله پدید می آیند. انفجارهای کوچک (تنها) یک ثانیه طول میکشند و هنگامی پدید می آیند که دو ستاره‌ی نوترونی در یک ادغام دوتایی به هم برخورد میکنند.
(آنها) در طی میلیونها سال با ساطع کردن امواج گرانشی (از خودشان)؛ باعث کوچک شدن مدار گردش شان میشوند و هنگامی که بسیار بهم نزدیک شدند؛ بهم برخورد کرده و با یک انفجار (مهیب) باعث بوجود آمدن یک سیاهچاله میشوند.
هم انفجار ابرنو اختر و هم انفجار ستاره های نوترونی باعث بوجود آمدن یک چیز میشوند. سیاهچاله‌ای که با یک صفحه ی مغناطیسی گازی که از ستاره های والدشان برجای مانده است محاصره شده است.
در چنین محیطی چرخش (سیاهچاله) باعث از بین رفتن میدان مغناطیسی شده و باعث بوجود آمدن فورانی داغ از ذراتی که تقریبا به سرعت نور حرکت میکنند میشود.
گاز(موجود) در پایان دو شعاع از فوران پرتوهای گاما با انرژی بسیار بالا همانند یک تفنگ لیزر آسمانی را بوجود میآورد. بنابراین، برخلاف بقیه‌ی انفجارهای کیهانی که پخش شده و سرانجام ناپدید میشوند؛ انفجار پرتو گاما متمرکز مانده و از فاصله‌ی بسیار دور قابل رویت هستند.
توضیحات بیشتر در قالب چنین ویدیوی (کوتاهی) نمیگنجد.
جهان پر از این "تک تیزاندازان کیهانی" است که بدون هدف گیری و کاملا تصادفی در تاریکی شلیک میکنند و همیشه ما را مورد هدف قرار میدهند! به طور میانگین ما هر روز یکی (از آنها) را رصد میکنیم اما خوشبختانه بیشتر آنها بی خطر هستند.
تمام انفجارهایی که ما تاکنون کشف کرده‌ایم بیرون از کهکشان راه شیری بوده‌اند. بسیار دورتر از اینکه (بتوانند) به ما آسیب بزنند.
اما یک انفجار پرتوی گامای نزدیک میتواند (برای ما) فاجعه بار باشد! تنها اگر (از فاصله‌ای چند سال نوری از ما به طرف ما شلیک شود؛ میتواند باعث نابودی سطح زمین شود یا حداقل سطحی که روبروی آن قراردارد، بشود!
اما حتی انفجارهای پرتو گامایی که بسیار از ما دور هستند هم میتوانند باعث نابودی زندگی بر روی زمین شوند. ( ونیازی نیست که حتما سرِ ما را هدف بگیرد!) اگر این انفجار چندین سال نوری هم از ما فاصله داشته باشد؛ هنگامی که به ما میرسد پهنایی به وسعت چند صد سال نوری دارد و میتواند (براحتی) تمام منظومه شمسی را –همانند یک موج بزرگ- تحت تاثیر قرار دهد.
البته لایه‌ی ازون از ما حفاظت میکند اما لایه‌ی ازون (فقط) برای جلوگیری از ورود اشعه‌ی فرابنفش خورشید کارایی دارد.
انفجار پرتو گاما آن را نابود کرده و ما را در برابر تابش‌های مرگبار کیهانی قرار میدهد.
(لایه‌ی ازون قبل از اینکه بتواند خودش را با فرآیندهای طبیعی بازسازی کند؛ خورشید زمین را نابود کرده است!)
در واقع ممکن است تاکنون اتفاق افتاده باشد! اگر چه اثبات آن تقریبا غیر ممکن است اما انفجار پرتوی گاما را به عنوان یکی از دلایل (احتمالی) انقراض اردوویشن‌ها - 450 میلیون سال پیش میدانند؛ که تقریبا 85 درصد گونه‌های دریایی را منقرض کرد.
انفجارهای پرتوی گاما میتوانند یکی از دلایلی باشد که حیات را در سایر نقاط هستی غیرممکن میسازند.
آنها احتمالا هر نوع حیاتی که سر راهشان قرار دارد را نابود میکنند.
عقیده بر این است که بخاطر آنها (انفجار پرتوی گاما) ؛ تنها 10 درصد از کهکشانها ممکن است برای حیات مناسب باشند. بنابراین؛ آیا آنها میتوانند باعث مرگ و نابودی ما شوند؟!
احتمالا نه! در کهکشانی مانند کهکشان ما ممکن است طی هزاران سال؛ فقط یک انفجار پرتو گاما وجود خواهد داشت
و برای اینکه به ما آسیب بزند باید (خیلی) به ما نزدیک باشد و به سمت ما شلیک شود.
اما از آنجایی که پرتوهای گاما با سرعت نور حرکت میکنند؛ ما نمیدانیم چه چیزی پیش روی داریم؛ تا اینکه به ما برسد!
بنابراین (همین الآن) ممکن است یک انفجار پرتو گاما (از آنها) به سمت ما در حرکت باشد و ما هیچ چیز در مورد آن نمیدانیم تا اینکه به ما برسد و ما را نابود کند!
تهيه‌کننده
Kurzgesagt In a Nutshell
مترجم,ويراستار
مهدی سلاجقه
زبان انگلیسی خوندم. به مباحث علمی علاقه ی زیادی دارم و سعی دارم اطلاعات خودم را در مورد جهان هستی بالا ببرم و فعلاً مشغول تدریس و ترجمه هستم.
گوینده
زنده یاد افشین ذریه
متاسفانه افشین عزیز در دوم اردیبهشت 1401در اثر بیماری فوت کرد، سایت ویدوآل یادگاری از تلاش او برای اشاعه علم هست، تمام محتوای علمی تولید شده حاصل زحمات او و دیگر اعضای سایت ویدوآل میباشد، نامش نیک.
تدوين‌گر
مصی یگانه
زندگیم با هنر معنی پیدا میکنه. مدت 16 سال کار گرافیک کردم و سرپرست بخش گرافیک شرکت اوه و باران هنر بودم، عاشق شیرینی پزی و تزیین کیکم و به صورت حرفه ای این کار رو انجام میدم.
