پیچیدگی هندسی طراحی اسلامی

در فرهنگ اسلامی، هندسه همه جا حضور دارد. می‌توانید آن‌را در مساجد، مدارس، کاخ‌ها و خانه‌های شخصی بیابید.
این سنت در قرن هشتم مسیحیت و در طول اوایل تاریخ اسلام، زمانی آغاز شد که هنرمندان موتیف‌های موجود را از فرهنگ‌های رومی و پارسی می‌گرفتند و آن‌ها را به اَشکال جدیدی از جلوه‌های بصری تبدیل می‌کردند.
این دوره از تاریخ دوره‌ای طلایی از فرهنگ اسلامی بود که در طول آن موفقیت‌های زیادی از تمدن‌های پیشین حفظ شد و توسعه بیشتر یافت. این امر منجر به پیشرفت‌های اساسی در مطالعات علمی و ریاضیات شد.
به همراه آن، استفاده پیچیده روزافزون از انتزاع و هندسه ترکیبی در هنر اسلامی بود که شامل موتیف‌های گل‌دار پیچیده برای تزئین فرش‌ها و کاشی‌ها، و الگوهای طراحی کاشی می‌شد که به نظر می‌آمد تا بی‌نهایت تکرار می‌شوند و شگفتی و تفکر نظم جاودانی را به ذهن متبادر می‌کنند.
علی‌رغم پیچیدگی چشم‌گیر این طراحی‌ها، می‌توان آن‌ها را با استفاده از یک پرگار برای کشیدن دایره و یک خط‌کش برای کشیدن خط بین آن‌ها بوجود آورد. از این ابزار ساده کثرت متغیری از الگوها پدیدار می‌شود.
این ابزار چگونه کار می‌کند؟ همه‌چیز با یک دایره شروع می‌شود. اولین تصمیم مهم این است که چگونه آن‌را تقسیم کنید. بیشتر الگوها دایره را به چهار، پنج یا شش بخش مساوی تقسیم می‌کنند، و سپس هر بخش باعث ایجاد الگوهای متمایز می‌شود.
یک روش ساده برای تشخیص این‌که هر الگو بر اساس تقارن چهارگانه، پنج‌گانه یا شش‌گانه است وجود دارد. بیشتر الگوها دارای ستاره‌هایی هستند که اَشکال گلبرگی احاطه می‌شوند. با شمردن تعداد پرهای (پرتوهای) ستاره یا تعداد گلبرگ‌های اطراف آن می‌توان به طبقه‌ای که این الگو در آن قرار می‌گیرد پی برد.
یک ستاره با شش پر، یا احاطه‌شده بین شش گلبرگ به طبقه شش‌گانه تعلق دارد. ستاره‌ای با هشت گلبرگ عضوی از گروه چهارگانه است، و الی آخر. یک جزء ترکیبی پنهانی دیگر در این الگو وجود دارد: شبکه‌ای که در زیر قرار گرفته.
این شبکه نامرئی اما مهم برای هر الگو، الگو را صحیح و دقیق نگه می‌دارد و ساخت الگوهای باورنکردنی جدید را تسهیل می‌کند. بیایید یک الگو را بررسی کنیم تا بفهمیم این عناصر چگونه کنار هم قرار می‌گیرند.
با یک دایره درون یک مربع شروع می‌کنیم و آن‌را به هشت قسمت مساوی تقسیم می‌نماییم. سپس می‌توانیم چند جفت خط مورب ترسیم کنیم و آن‌ها را با جفتی دیگر از خطوط بپوشانیم. این خطوط را خطوط ساخت می‌نامیم و با انتخاب مجموعه‌ای از قطعات آن، پایه الگوی تکرارشونده خود را شکل خواهیم داد. می‌توان با انتخاب قطعات مختلف از خطوط ساخت مشابه، طرح‌های متفاوتی را ایجاد کرد.
طرح کامل نهایتا وقتی پدیدار می‌شود که در فرآیندی به نام کاشی‌کاری، شبکه‌ای با تکرار این یک کاشی ایجاد کنیم. با انتخاب مجموعه متفاوتی از خطوط ساخت، می‌توان این الگو، یا این یکی را به‌وجود آورد. الگوهای ممکن عملا بی‌پایان هستند.
می‌توانیم با پیروی از گام‌های مشابه، الگوی شش‌گانه‌ای را، با ترسیم خطوط ساخت بر روی یک دایره که به شش قسمت تقسیم شده، ایجاد کنیم و سپس آن را کاشی‌کاری کنیم. در این‌صورت چیزی شبیه به این بوجود می‌آید.
در اینجا یک الگوی شش‌گانه دیگر داریم که در طول قرن‌ها و در تمام دنیای اسلام، شامل مراکش، آگرا، قونیه و الحمرا ظاهر شده است. الگوهای چهارگانه با شبکه مربعی متناسب هستند، و الگوهای شش‌گانه در شبکه شش‌گوشه جای می‌گیرند.
اگرچه، کاشی‌کاری الگوهای پنج‌تایی چالش‌برانگیز است زیرا پنج‌ضلعی‌ها یک سطح را پر نمی‌کنند. بنابراین به جای تولید یک الگو در یک پنج‌ضلعی، سایر اَشکال باید اضافه شوند تا الگو را تکرارپذیر کنند. با اینکه این امر منجر به ایجاد الگویی بسیار پیچیده می‌شود، اما باز هم تقریبا به سادگی می‌توان آن را به‌وجود آورد. همچنین، همان‌طور که اثر ام.سی. اشر نیز نشان می‌دهد، کاشی‌کاری به اشکال هندسی ساده محدود نمی‌شود و از آن‌جایی که سنت طراحی هندسی اسلامی تمایلی به استفاده از عناصر ماهی و چهره ندارد، گاهی از اشکال چندگانه برای ساخت الگوهای پیچیده استفاده می‌کند. این سنت با عمر بیش از 1000 سال، از هندسه بنیانی برای خلق آثاری پیچیده، زینتی، و چشم‌نواز بهره می‌جوید. این هنرمندان ثابت می‌کنند که این کار چگونه با مقداری بینش هنری، خلا‌قیت و فداکاری، و یک خط‌کش و پرگار بزرگ امکان‌پذیر است.