پدیده مارگارت تاچر و ارتباط آن با چهره انسان

تفاوت‌های ریزی میان چهره‌ها وجود دارد و مغز به شیوه‌های مختلفی این تفاوت‌ها را پردازش می‌کند. اما، دانشمندان این موضوع را با پدیده‌ای به نام توهم تاچر توضیح می‌دهند که در این مطلب در مورد آن صحبت می‌کنیم.

چه مشکلی در تصویر بالا وجود دارد؟ مشخص است که دو چهره پشت و رو شده‌اند اما آیا چیزی عجیب‌تر از این مسئله واضح در دو تصویر بالا وجود دارد؟ وقتی این دو چهره را به بسیاری از مردم نشان دهید، آن‌ها احتمالا می‌گویند تفاوتی میان این دو تصویر وجود دارد، اما به‌سرعت و روشن نمی‌توانند این تفاوت را تشخیص دهند.

پدیده توهم تاچر (The Thatcher illusion) اولین بار در سال ۱۹۸۰ توسط پیتر تامسون استاد دانشگاه یورک گزارش شد و زمینه را برای شیوه‌ جدیدی از تفکر در مورد پردازش مغز ما از چهره‌ها ایجاد کرد. در تصویر سمت راست، چشمان و دهان مارگارت تاچر برعکس شده است. اما به‌رغم این تغییر بیش از حد، به‌راحتی قابل تشخیص نیست. اگر شما این دو تصویر را به کسی نشان داده و به او نگویید که با هم تفاوت دارند، او در ابتدای امر اصلا متوجه این تغییرات نمی‌شود. وقتی دو تصویر را به حالت اصلی برگردانید، تفاوت سریعا مشخص و روشن (و کمی ترسناک) می‌شود.
پدیده توهم تاچر یک مسئله مهم بود چراکه یکی از اولین نشانه‌ها در مورد مکانیسمی بود که در آن مغز ما اطلاعات مربوط به چهره‌ها را پردازش می‌کند. به طور کلی، چهره‌ها از عناصر یکسانی شامل دو چشم، دو گوش، یک بینی و غیره تشکیل شده‌اند. یکی از راه‌هایی که مغز ما قادر است چهره‌ها را پردازش کند، تحلیل آن‌ها به‌عنوان مجموعه‌ای از عناصر مجزاست. اما اگر مغز فقط از این شیوه استفاده می‌کرد، احتمالا باید تشخیص تفاوت‌ها میان دو تصویر برعکس ساده‌تر می‌شد. اما این همه ماجرا نیست. مغز ما چهره‌ها را به در یک نمای جامع‌تر نیز بررسی می‌کند. به عبارت دیگر، مغز ما فقط عناصر جداگانه را پردازش نمی‌کند، بلکه محل قرارگیری و ارتباط میان این بخش‌ها را نیز بررسی می‌کند.

بنابراین، وقتی به ما یک تصویر برعکس‌شده از یک چهره نشان داده می‌شود، به‌راحتی نمی‌توانیم اطلاعات مربوط به چیدمان و ترکیب‌بندی آن را پردازش کنیم، به همین دلیل ما به اطلاعاتی که فقط در مورد اجزای صورت از مغز ارسال می‌شود اعتماد می‌کنیم. در همه قسمت‌های چهره، همه چیز طبیعی به نظر می‌رسد؛ دهان همان دهان است، چشم‌ها همان چشم‌ها و .... با این حال، وقتی به ما تصویر برعکس‌شده و دست‌کار‌ی‌شده نشان داده می‌شود، ناگهان آن قسمتی از مغز ما که مسئول پردازش چیدمان و ترکیب‌بندی چهره است وارد عمل می‌شود. با ترکیب این دو نوع پردازش، تحلیل اجزای صورت به طور جداگانه و بررسی آن به عنوان یک کل، تفاوت‌ها روشن می‌شوند.

اما چرا این موضوع مهم است؟ این توهم روشی است که با استفاده از آن شیوه پردازش مغز انسان در مورد چهره‌ها مشخص می‌شود. در سال‌های پس از منتشر شدن تصویر تاچر، پژوهش‌های زیادی در این زمینه انجام شد و نشان داد که وقتی مغز به شیوه دوم، یعنی پردازش چهره به‌عنوان یک کل، صورت‌ها را تحلیل می‌کند، ما قادر خواهیم بود تفاوت‌های بسیار ریز میان چهره‌ها را، که همین تفاوت‌ها انسان‌ها را منحصر‌به‌فرد می‌کند، تشخیص دهیم. وقتی مغز شیوه دوم پردازش را کنار می‌گذارد، ما دیگر در مورد تفاوت‌های جزئی در چهره‌ها حساس نخواهیم بود.  

روزگاری شایعه‌ای وجود داشت که این مسئله فقط در مورد چهره مارگارت تاچر وجود دارد. قطعا این حرف شایعه‌ای بیش نیست. برای رد این شایعه به تصویر زیر توجه کنید. آیا می‌توانید تفاوت‌ها را تشخیص دهید؟  
منبع: guardian