چگونه با نقدهایی که به ما می‌شود روبه‌رو شویم؟

آیا شده نظر کسی را درباره موضوعی در مورد خود بپرسید و طرف مقابل رفتاری انتقادی، غیرمعمول، تا حدودی آزاردهنده و یا غیرمودبانه با شما داشته باشد؟ برای مثال شما از طرف مقابل خود می‌پرسید: «تیپ‌ام چطوره؟» و چنین پاسخ می‌شنوید: «کفشات خوبه اما لباسات مثل گداها می‌مونه و بدون آرایش واقعا زشت شدی».

در مقابل چنین پاسخی چه واکنشی باید نشان داد؟ آیا نظر او را در مورد کفش‌ها می‌پذیرید و باقی را نادیده می‌گیرید؟ آیا باید ناراحت شوید و فکر کنید به شما توهین شده است؟ حقیقت این است که پذیرش بازخوردها و نقدهای سازنده دشوار است. اولین واکنش ما نسبت به این نقدها اتخاد یک موضع دفاعی و گفتن حرف‌هایی در دفاع از خود است. انتقادها و بازخوردهای دقیق و سازنده تلخی‌هایی ضروری برای رشد و موفقیت در زندگی‌اند. شما باید یاد بگیرید چگونه بدون ناراحت شدن با این نقدها برخورد کنید.

پرسش درست نقد درست را به همراه دارد
یکی از موثرترین شیوه‌ها برای این‌که مطمئن شویم نقد طرف ما منصفانه و در ذات سازنده است پرسیدن سوال درست است. اگر شما سوال‌هایی مبهم و با پایانی باز از طرف مقابل خود بپرسید، او احتمالا به شما پاسخ‌هایی مبهم می‌دهد که خیلی به درد شما نمی‌خورد. پرسیدن این سوال که «تیپ‌ام چطوره» در عمل ایجاد امکانی برای نقدهای کلی و مبهم است. این پرسش هیچ نکته دقیق و جزئی‌ای درمورد تیپ و ظاهر شما در بر ندارد. با این وجود پرسشی نظیر «آیا رنگ و سبک کفش‌هایم به لباس‌هایم می‌آید؟» پرسشی دقیق‌تر و هدفمندتر است. در این حالت به احتمال زیاد پاسخ و واکنش طرف مقابل هم هدفمندتر و دقیق‌تر خواهد بود.

پرسیدن سوال درست به فرد مقابل جهت می‌دهد تا روی موضوعی که شما می‌خواهید تمرکز کند. وقتی شما نظری کلی از طرف مقابل خود می‌خواهید در واقع قدرتی بی‌پایان به او می‌دهد تا نقص‌های‌تان را بی‌پرده و بی‌پشتوانه بیان کند. هر چه سوال کلی‌تر باشد، قدرت بیش‌تری به طرف مقابل خود داده‌اید. پرسیدن سوال‌های هدفمند نه تنها به شما کمک می‌کند تا اطلاعات مورد نیازتان را کسب کنید، بلکه طرف مقابل نیز در فضایی متمرکز و دقیق برای پاسخ به پرسش شما قرار می‌گیرد. در این حالت تمام توجه طرف مقابل روی یک حوزه مشخص است و این موضوع باعث از بین رفتن تمایل افراد به بیان نقدهای کلی و بی‌پشتوانه می‌شود.
 
در ادامه راه‌هایی را به شما نشان می‌دهیم که با کمک آن‌ها می‌توانید بازخوردها و نقدهای هدفمند و دقیقی را به دست بیاورید:

۱- تا جایی که ممکن است پرسش خود را خاص و مشخص کنید.
درباره موقعیت‌های خاص بپرسید؛ برای مثال از طرف مقابل خود بپرسید اگر در فلان وضعیت شما جای من بودید چه کاری می‌کردید. به جای سوال‌های کلی، در مورد جنبه‌های مشخص و خاص عمل‌کرد خود سوال کنید. سوال خود را به‌گونه‌ای بپرسید که بازخورد و واکنشی را که نیاز دارید از طرف مقابل خود بگیرید.

۲- سوال‌های واضح و روشن بپرسید.
وقتی طرف مقابل که مشغول نقد شماست حرف‌هایش به پایان رسید، چند پرسش دیگر بپرسید که دقیقا متوجه حرف‌ها و منظور او شوید. در این فرایند کاملا مراقب لحن و زبان بدن خود باشید چراکه هر لحظه ممکن است در موضع دفاعی قرار بگیرید. پرسش‌ها باید به‌گونه مطرح شوند که به شما در درک حرف‌های طرف مقابل‌تان کمک کنند نه این‌که او فکر کند سوال‌پیچ شده است. از او بخواهید درباره حرف‌های خود مثال‌های روشنی مطرح کند تا منظورش دقیق‌تر بیان شود. و سرانجام، از او بخواهید راه‌کارهایی هم برای اصلاح رفتارهایی که آن‌ها را نقد کرده ارائه کند.

۳- گوش کنید و دفاع نکنید.
به‌عنوان انسان ما به واکنش‌های طرف مقابل بدون فهم آن‌ها توجه می‌کنیم. به محض این‌که بخشی از حرف‌های او را می‌شنویم و فکر می‌کنیم کاملا متوجه منظور او شده‌ایم، از شنیدن دست می‌کشیم و شروع می‌کنیم به واکنش. این کار زمانی روی می‌دهد که نقدهای طرف مقابل کاملا منفی است. با دقت گوش کردن به شما کمک می‌کند بتوانید بین نقد درست و نقد احساسی تمایز ایجاد کنید. احساسات باعث می‌شود نقد ما احساسی شده و تا حدودی واقعی نباشد. توانایی ایجاد تمایز بین این دو نقد جلوی بسیاری از ناراحتی‌های غیرضروری را می‌گیرد.
 
۴- متوجه باشید که از چه کسی سوال می‌کنید.
پیش از آن‌که از کسی در مورد چیزی سوال کنید توجه کنید که طرف مقابل شما چه کسی است. او دوست شماست و معمولا چیزهایی را که دوست دارید بشنوید به شما می‌گوید؟ فردی است که از سلطه داشتن بر شما لذت می‌برد؟ فردی است که از ارتباط با شما نفعی می‌برد؟ آیا اصولا این فرد گزینه مناسبی برای نقد کردن شماست؟ آیا به این فرد احترام می‌گذارید؟ آیا به این فرد احترام می‌گذارید و آن‌قدر برای شما ارزشمند و تحسین‌برانگیز است که نظراتش برای‌تان مهم است؟ پیش از پذیرش یا رد نقد- چه مثبت و چه منفی- همیشه منبع نقد را در نظر داشته باشید. برخی از نقدها و بازخوردها ارزش توجه و وقت گذاشتن ندارند.

۵- بازخورد و نقد طرف مقابل را پردازش کنید.
وقتی سوال را پرسیدید، پاسخ‌ها را شنیدید و به طور واضح حرف‌های طرف مقابل را درک کردید، اکنون زمان پردازش آن‌ها رسیده است. آیا شما تصویر روشنی از موضوع مورد بحث دارید؟ آیا رفتارهای مورد نقد را می‌توانید تغییر دهید؟ بستر و ریشه‌های موضوع چه چیزی است و آیا قابل تغییر است؟ اگر توانستید به این پرسش‌ها پاسخ دهید، سوال‌های بیش‌تری از طرف مقابل بپرسید تا درک عمیق‌تری از موضوع مورد بحث پیدا کنید.

۶- نقد و بازخورد طرف مقابل را ارزیابی کنید.
آخرین مرحله در رد یا پذیرش نقدهایی که به شما می‌شود فرایند ارزیابی است. باید به برخی از پرسش‌ها پاسخ دهید؛ آیا نقد طرف مقابل را باید بپذیرید، درونی کنید و روی آن کاری کنید؟ آیا با همه حرف‌ها یا بخشی از آن موافق‌اید؟ پس از توجه به مسائل ذکرشده می‌توانید تصمیم نهایی خود را بگیرید. اگر پنج مرحله قبل را به طور کامل انجام داده باشید، پاسخ این مرحله کاملا برای‌تان روشن و واضح می‌شود. در این حالت می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا نقد طرف مقابل درست است یا خیر.

بازخوردهای مفید و درست یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای رشد و بهبود عمل‌کرد در زندگی است. این بازخوردها همیشه بازتابی دقیق از آن‌چه هستید نیستند، بلکه بازتابی دقیق از آن‌چه به نظر می‌رسید هستند. اگر می‌خواهید نفوذ خود را به‌عنوان یک رهبر افزایش دهید یا از نردبان پیشرفت سازمانی که در آن کار می‌کنید بالا روید باید توجه زیادی به تصویر بیرونی خود کنید که نقد کمک زیادی به این موضوع می‌کند. شنیدن حقیقت سخت است اما می‌تواند بسیار اثربخش و سودمند باشد.