گردشگری نجومی یا رصدی، مشاهده با چشم غیرمسلح

شب و حکایت زیبایی‌های آن یکی از سوژه‌های جذاب گردشگری است. این طبیعت زیبا در شب نیز چشم‌نواز و آموزنده است. ایرانیان از گذشته در نجوم فعال بودند و همیشه آشمان شب برای آن‌ها آموزه‌های را در دل خود داشته است. بزرگانی چون ابوریحان بیرونی و غیاث‌الدین کاشانی و چندین و چند دانشمند دیگر که با تاریخ ایران آمیخته‌اند برای ما دستاوردهای بزرگی را در نجون بر جای گذاشته‌اند. با این همه به نظر می‌رسد آموختن دانش ستاره‌شناسی هنوز هم برای نوجوانان ضروری است و چه خوب است که این آموزش با تفریحی جذاب همراه باشد تا فراگیری آن را آسان کرده و اوقات فراغت خوبی را برای آنان رقم زند. در این مطلب به صورت خلاصه مشاهداتی را که می‌توان با چشم غیرمسلح در سفر از اجرام آسمانی داشت مرور می‌کنیم.

صورت‌های فلکی

- صورت‌ ‌فلکی یا پیکر آسمانی اشکالی از ستارگان است که از دید زمینی به شکل ویژه‌ای همانندسازی و نام‌گذاری شده‌است.
- ما ۸۸ صورت فلکی داریم ولی در برخی نواحی شاید حدود ۴۹ تا از این اشکال دیده شود. با این حال، اگر در نزدیکی خط استوا باشیم می‌توانیم تمامی ۸۸ صورت فلکی را در شب مشاهده کنیم.
- آشنایی با صورت‌های فلکی‌ در گردشگری دو فایده بسیار مهم دارد: یکی جهت‌یابی در طبیعت و دومی ساخت نقشه آسمان.
- نام‌گذاری ۱۲ ماه سال چینی براساس مشاهده صورت فلکی در آن ماه از سال است.
- قمر در عقرب: به این معناست که ماه در صورت فلکی عقرب قرار دارد. این اتفاق تقریبا ماهی دو بار رخ می‌دهد، که در روایت‌های اسلامی این روزها نحس است.
- صورت‌های فلکی شباهت زیادی به نام‌های انتخابی ندارند؛ به عنوان مثال دب اکبر بیش‌تر شبیه یک ملاقه است تا یک خرس.
- بین صورت‌های فلکی مرز مشخصی وجود دارد که با حروف یونانی (آلفا، بتا، گاما و غیره) مشخص می‌شود.

وقایع نجومی
۱- بارش شهابی
 
- شهاب سنگ‌ها در واقع شبیه رودی از سنگ ریزه‌ها هستند که در یک مدار حرکت می‌کنند.
- شهاب سنگ‌ها بازمانده حرکت دنباله‌دارها هستند.
- انواع بارش‌های شهابی از دید گردشگری: بارش های تکرار شونده در طول سال، بارش‌های استثنایی که شاید هر چند سال یک‌بار اتفاق بیافتند و گاهی اوقات بارش‌ها مختص به مکان خاصی می‌شوند.

۲- دنباله‌دارها
 
- دنباله‌دارها ستاره نیستند، بلکه تکه‌سنگ‌هایی بزرگی‌اند با قطر چند ده کیلومتر.
- معروف‌ترین دنباله‌دار هالی است که هر ۸۴ سال از نزدیکی زمین رد می‌شود و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است.
- دنباله‌ این اجسام در واقع بر اثر تاثیر نور خورشید روی سنگ و تصعید سطح رویی آن‌ها ایجاد می‌شود.
- دنباله در پشت دنباله‌دار قرار ندارد بلکه جهت آن مخالف نور خورشید است.

۳- خورشید‌گرفتگی و ماه‌گرفتگی
 
- نادرترین خورشید‌گرفتگی، خورشید‌گرفتگی حلقوی است.
- ماه‌گرفتگی سالانه حداقل دوبار اتفاق می‌افتد.

۴- دیگر وقایع
- نواختر: مرگ یک ستاره که با نور زیادی همراه است.
- دیدن چند سیاره در یک کادر.