چگونه خاطرات شکل می‌گیرند و از بین می‌روند؟

به یک خاطره‌ی کاملا واضح فکر کنید، پیداش کردید؟ خب، حالا سعی کنید ناهاری را که سه هفته پیش خوردید به یاد بیارید؟ احتمالا خاطره‌ی دوم به اون اندازه شفاف نیست، اما چرا؟!!!
چرا ما بعضی چیزها رو به یاد می‌آوریم و بعضی را نه؟ و چرا خاطرات در نهایت کمرنگ می‌شوند. بیاید اول ببینیم که خاطرات چطوری شکل می‌گیرند.
وقتی شما کاری را مثل گرفتن یک شماره تلفن امتحان می‌کنید.  اون تجربه به پالسی از انرژی الکتریکی تبدیل می‌شود که با سرعت زیاد در شبکه‌ی نورون‌ها [سلول های عصبی] حرکت می‌کند. اطلاعات ابتدا وارد حافظه‌ی کوتاه مدت می‌شوند، و در آن جا از هر جایی بین چند ثانیه تا چند دقیقه قابل دسترس هستند. سپس [اطلاعات] از طریق مناطقی مثل هیپوکمپس به حافظه بلند مدت و در آخر به چندی محل ذخیره سازی در مغز، منتقل می‌شوند.
نورون‌ها در سرتاسر مغز در محل‌های خاصی به نام سیناپس با استفاده از مواد انتقال دهنده‌ی عصبی ویژه‌ای با هم در ارتباط هستند. اگر دو نورون مکررا با هم ارتباط داشته باشند، اتفاق قابل توجهی می‌افته، کارآمدی ارتباط آن دو، افزایش پیدا می‌کند. این فرآیند که "نیرومند سازی بلند مدت" نامیده می‌شود مکانیسمی است که برای ذخیره سازی خاطرات  به صورت بلند مدت در نظر گرفته شده
اما چگونه بعضی از خاطرات از دست می‌روند؟ یکی از عواملش سن است، با بالا رفتن سن مان، سیناپس ها متزلزل و ضعیف می‌شوند و بر سهولت بازیابی خاطرات تاثیر می‌گذارند. دانشمندان درباره علت این روند زوال نظریه‌های متفاوتی دارند. با [کوچک شدن] واقعی مغز هیپوکمپس در هر دهه، پنج درصد نورون هایش را از دست می‌دهد تا در سن هشتاد سالگی در مجموع این کاهش به بیست درصد برسد.
یک دلیل دیگه هم، کم شدن تولید انتقال دهنده‌های عصبی مثل استیل کولین است، که برای یادگیری و حافظه حیاتی هستند.
به نظر می‌رسد چنین تغییراتی بر نحوه‌ی بازیابی اطلاعات ذخیره شده [توسط افراد] تاثیر می‌گذارد. سن همچنین بر "توانایی ساخت خاطره"‌ی ما موثر هست.
خاطرات وقتی که ما توجه بیشتری داریم، شدیدا درگیر موضوعیم یا اطلاعات برایمان پر معنی هستند، قوی‌تر کدگذاری می‌شوند.
مشکلات جسمی و روانی ، که با بالا رفتن سن‌مان، بیشتر می‌شود، در توانایی ما در توجه کردن اختلال ایجاد کرده و این طوری به عنوان دزدان حافظه عمل می‌کنند.
دلیل اصلی دیگر برای مشکلات حافظه، استرس مزمن است. هنگامی که دائما زیر بار کار سنگین و مسئولیت های شخصی هستیم، بدن ما در حالت "فوق هوشیار" قرار می‌گیرد. این واکنش، حاصل از مکانیسم فیزیولوژیکی است که برای اطمینان از بقای ما در شرایط بحرانی طراحی شده.         "مواد شیمیایی [ترشح شده در هنگام] استرس" به جمع‌آوری انرژی و افزایش هوشیاری کمک می‌کنند. به هر حال هنگام استرس مزمن، بدنمان با این مواد شیمیایی طوفانی می‌شود. که منجر به از دست رفتن سلول‌های مغز و عدم توانایی در تشکیل سلول های جدید می‌شود، که این [نیز] بر توانایی ما در نگهداری اطلاعات جدید اثر می‌گذارد.
علت دیگر افسردگی است. افراد افسرده چهل درصد بیشتر از دیگران، احتمال دچار شدن به مشکلات حافظه را دارند. سطح پایین سروتونین، انتقال دهنده‌ی عصبی مرتبط با تحریک پذیری می‌تواند منجر به کم توجهی افراد افسرده به اطلاعات جدید شود.
زندگی کردن در اتقاقات تلخ گذشته، یکی دیگر از نشانه های افسردگی است که توجه به [زمان] حال را سخت میکنه و توانایی ذخیره‌سازی خاطرات کوتاه مدت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
گوشه‌گیری که به افسردگی گره خورده، یکی دیگر از سارقان حافظه است. مطالعه‌ای در مدرسه بهداشت عمومی دانشگاه هاروارد، کشف کرد که افراد مسن با سطح مشارکت اجتماعی بالا، در یک بازه‌ی شش ساله، روند فراموشی کندتری داشته‌اند. علت دقیق هنوز نامشخص هست، اما متخصصان حدس می‌زنند که تعامل اجتماعی یک ورزش فکری برای مغز است. درست مثل توان عضلات، ما باید از مغزمان استفاده کنیم یا اینکه خطر از دست دادنش را بپذیریم.
اما نا امید نشید. چندین راه هست که با استفاده از آن‌ها می توانید به مغزتان در حفاظت از خاطراتان کمک کنید. مطمئن شوید که از لحاظ بدنی فعال هستید، افزایش جریان خون به مغز مفید است و خوب غذا بخورید. مغز شما به تمام مواد مغذی مناسب نیاز داره تا عملکردش رو به درستی ادامه بده و در نهایت به مغزتان تمرین بدهید. قرار دادن مغز در معرض چالش هایی مثل یادگیری یک زبان جدید، یکی از بهترین روش های حفاظتی برای دست نخورده نگه داشتن خاطرات شماست.