موسیقی ایرانی

بهمن

کاظمی

1395/07/10

8379

بار بازدید شده

ماهور

اولین دستگاه ایرانی ماهور است، که شباهت زیادی به گام اروپایی به نام ماژور(به معنای بزرگ) دارد.این دستگاه معمولا برای سرود ملی کشورها که درباره شکوه و عظمت است به کار میرود. ماهور یک دستگاه شادی بخش و نشاط آفرین است و اشعار نیز باید در همین زمینه باشد. مانند ترانه مرغ سحر ناله سر کن که حس و حال انقلابی و حماسی را القا می کند.

همه تصاویر ماهور شور سه گاه چهارگاه همایون نوا راست پنجگاه

راست پنجگاه راست پنجگاه شباهت زیادی به ماهور دارد ولی میشود گفت مجموعه ای از گوشه ها و جمع بندی بقیه دستگاه ها است به همین دلیل راست پنج گاه آخرین دستگاه برای آموزش است.همانطور که میدانید منابع موسیقی ایرانی در چهار رده تقسیم بندی میشوند 1. روضه خوانی که ویژه علمای آن زمان بوده اند که علاوه بر علوم دینی با سایر علوم از جمله طب، نجوم ، ریاضیات و موسیقی آشنایی کامل داشته اند. 2. تعزیه خوانی که خود به نوعی دانشگاهی برای فراگیری موسیقی محسوب میشد به طوری که در ابتدا کودکان که وارد تعزیه میشدند از طفلان یا بچه خوانی شروع میکردند و به تدریج که بزرگ میشدند ایام نوجوانی را با علی اکبر خوانی (دستگاه سه گاه) می گذراندند. گاه در آن سالها نغمه هایی از زینب میخواندند (گبری ویتیمک در آواز ابوعطا) در هنگام جوانی و میانسالی حر میخواندند (چهارگاه) و سرانجام پس از سالها ممارست به مقام و مرتبه امام خوانی میرسیدند که مرور دستگاه های نوا و راست پنجگاه بود. 3.نوحه خوانی که منشأ و مرجع تصنیف ها و ترانه ها بود. 4.آخرین گروه موسیقی دانان مطربان که ویژه مراسم جشن و سرور یا میهمانی های خاص اشراف و اعیان و دربار بودند.به همین دلیل در بالاترین مرتبه این دسته برای مثال میرزا عبداله و گروه نوازندگانش قرار داشتند که در فرهنگ قاجاری آن زمان عمله طرب خاصه نامیده میشدند.

نوا نوا حالتی کاملا عرفانی دارد که در خانقاه ها استفاده میشود. نمونه هایی از دستگاه نوا در گذشته در قالب برخی از مثنوی خوانی های دراویش خسته که در کوچه و بازار قدم میزدند شنیده میشد.از نمونه های شناخته شده دستگاه نوا که طی سالهای اخیر توسط خوانندگان شناخته شده موسیقی ایرانی اجرا شده می توان به ترانه الا ای پیر فرزانه با صدای خانم پریسا و ترانه قدیمی رفتم در میخانه با صدای آقای محمد رضا شجریان اشاره نمود.

همایون دستگاه همایون از گذشته ای صحبت میکند که شخص آن را از دست داده و الان نسبت به آن افسوس میخورد. مانند ترانه شد خزان یا نمونه هایی که در آلبوم بیداد آقای شجریان وجود دارد برای نمونه یاد باد آن روزگاران یاد باد. این ترانه ها ماندگار شده اند چون شعر ها با همچین مضمونی بوده اند.

بیات اصفهان بیات اصفهان بخش عاشقانه و لطیف همایون است. بسیاری از ترانه های ماندگار در این دستگاه ساخته شده اند.ترانه های ای مه من ای بت چین و تا بهار دلنشین از این جمله اند.

چهارگاه دستگاه چهارگاه تقریبا مشابه سه گاه است تفاوت در فرود پایانی است.چهارگاه شادی بخش و حماسی است.نمونه معروف چهارگاه بادابادا مبارک است.همچنین در رجز خوانی ها و در تعزیه نیز شخصیت حر چهارگاه میخواند.

دستگاه سه گاه دستگاه سه گاه مناسب شرح حال و درد دل عاشق که اوجی دارد با نام مخالف که خواننده در آن بخش شروع به ناله و فغانی میکند که از دل عاشق شوریده دلشکسته بر میخیزد.از نمونه های شناخته شده در سه گاه صبح دم ز مشرق طلوعی در جهان کن ساخته درویش خان و ترانه امان از این دل که داد ساخته امیر جاهد هستند.

بیات کرد - درآمد اول ویژگی کرد بیات در اوج خواندن و تحریرهای فراوان است که خاص مناطق کردنشین بوده است.

بیات ترک - درآمد اول بیات ترک مناسب مجالس عروسی و قطعات عروسی بوده است البته کاربردی مذهبی هم دارد ، مهمترین قطعه بیات ترک که برای همه شناخته شده است گوشه روح الارواح است که در اذان خوانده میشود. اذان آقای موذن زاده کاملا در این گوشه خوانده شده است.

ابوعطا ابوعطا ، آوازی بسیار زیبا که دلبری و مجلس آرایی دارد با تحریرهایی بسیار زیبا ، شاهد این زیبایی ضرب المثل معروف آب که بالا میرود قورباغه ابوعطا میخواند است که نشان از این است تنها خوانندگان خوش صدا میتوانند ابو عطارا درست بخوانند.

افشاری - درآمد افشاری حالت عاشقانه و سوزناک است و در اوج این دستگاه یعنی گوشه عراق شخص شروع به فریاد و ناله و فغان می کند. در تعزیه گوشه عراق ویژه قاصدان و فرشتگان خداوندی است که پیام هایی را میرسانند.

دشتی گوشه دشتی لطیف ترین و عاشقانه ترین گام موسیقی ایرانی است که در موسیقی غربی مینور ملودیک شناخته میشود. الهه ناز آقای بنان در این دستگاه است و خیلی از موسیقی های لطیف گیلکی و شمال ایران در این آواز قرار می گیرند.

شور دستگاه دوم شور است، شور علاوه بر گوشه های متنوع 5 آواز هم دارد.تقریبا هرکدوم از این آواز ها یک دستگاه کوچک مستقل هستند ولی چون هرکدام از این آوازها در زمان فرود به نت شاهد شور میرسند (همانند 5 رود که به یک دریا میریزند) بنابر این در دستگاه شور شناخته میشوند. شور آوازی تقریبا مذهبی است ، آرامش درونی و معنوی دارد که مناسب مناجات ها است.

ماهور اولین دستگاه ایرانی ماهور است، که شباهت زیادی به گام اروپایی به نام ماژور(به معنای بزرگ) دارد.این دستگاه معمولا برای سرود ملی کشورها که درباره شکوه و عظمت است به کار میرود. ماهور یک دستگاه شادی بخش و نشاط آفرین است و اشعار نیز باید در همین زمینه باشد. مانند ترانه مرغ سحر ناله سر کن که حس و حال انقلابی و حماسی را القا می کند.

گزارش مشکل

برچسب‌ها:

اگر این مطلب برای شما مفید بوده، از ویدوآل حمایت کنید کلیک کنید

سوالات و نظرات کاربران

mainy marian جمعه، 01 اردیبهشت 1396

توضیحات جالبی بود. در واقع فكر نمیكردم این سایت انقدر خوب باشه تصادفی واردش شدم و میبینم خیلی پرباره.

مهدی نیک زادسمسکندی چهارشنبه، 09 فروردین 1396

گوش دادن به موسیقی اصیل ایرانی واقعا به من آرامش میده موسیقی ایرانی آرامش بخشه. من طاق بستان کرمانشاه رفتم ولی نمیدونستم اونجا کنسرت برگذار میکردن با خوندن این مطلب متوجه شدم واقعا مطلب خوبی بود

علی حویزاوی جمعه، 04 فروردین 1396

یک راه بسیار مناسب برای آشنایی با دستگاه ها ی مختلف گوش دادن به اون هاست.

علی دهقانی یکشنبه، 22 اسفند 1395

مطمئنا ایران فرهنگ و تمدن قدیمی داره و موسیقی رو هم باید به افتخاراتش اضافه کرد و نکته حائز اهمیت این که کشوری با وجود امثال مولوی و فردوسی و ...،که دست توانایی در شعر و شاعری داشتند با موسیقی امیخته بوده

سید مرتضی موسوی دوشنبه، 16 اسفند 1395

باسلام موسیقی ایرانی یکی از دلنشین ترین موسیقیهای دنیاست .. گرچه بافراز و نشیبهای بسیاری همراه بوده اما بسیار دوستداشتنی و دلنشین است. سپاس

سارا قیصری شنبه، 14 اسفند 1395

واقعا من فکر نمیکردم موسیقی ایرانی اینقدر قدیمی بوده!!

سارا قیصری شنبه، 14 اسفند 1395

واقعا من فکر نمیکردم موسیقی ایرانی اینقدر قدیمی بوده!!

منصور سلمانی زاده شنبه، 14 اسفند 1395

بسیار مفید ک تاریخچه ای از موسیقی را فهمیدم ! سپاس از شما

مرتضی تبریزی شنبه، 07 اسفند 1395

موسیقی ایران همواره دارای افراد برجسته و ممتاز بین المللی بوده .

سعید کردسدهی شنبه، 23 بهمن 1395

به نظر من استاد جلال الدین محمد تاج اصفهانی که استاد بزرگانی همچون نصر الله معین، محمد رضا شجریان و .... بوده استاد بی بدیل موسیقی ایران بودند. روحشان شاد

هادي اصفهاني یکشنبه، 26 دی 1395

به نظرم خیلی سخت میشه به این نتیجه رسید که شاعران کشور ما همان موسیقیدان ها هستند. البته بسیاری از علمای مذهبی ما موسیقیدان بوده اند و گونه های خاص و اصیلی از موسیقی در زمانهای قدیم به صورت مداحی و روضه در مراسم مذهبی رواج داشته است.

مصطفی ک یکشنبه، 05 دی 1395

جال بود مخصوصن اطلاعات و تکه صداهایی درباره دستگاههای موسیقی ایرانی

نونا جهانشاهی سه شنبه، 23 آذر 1395

مفید و مختصر و البته هوشمندانه این مجموعه داستان موسیقی رو خیلی دوست داشتم ممنون

احسان شایگان سه شنبه، 02 آذر 1395

موسیقی ایرانی هفت دستگاه(شور،همایون،ماهور،راست پنجگاه،سه گاه،نوا) و پنج آواز(دشتی،بیات ترک،ابوعطا،افشاری،اصفهان) داره که مشتق از دستگاه ها هستند و حال و هواشون یه مقدار متفاوت هست،نکته جااب در مورد نورعلی خان هم اینه که این نابغه موسیقی نابینا بوده.