جستجو

افشاری حالت عاشقانه و سوزناک است و در اوج این دستگاه یعنی گوشه عراق شخص شروع به فریاد و ناله و فغان می کند. در تعزیه گوشه عراق ویژه قاصدان و فرشتگان خداوندی است که پیام هایی را میرسانند.

گوشه دشتی لطیف ترین و عاشقانه ترین گام موسیقی ایرانی است که در موسیقی غربی مینور ملودیک شناخته میشود. الهه ناز آقای بنان در این دستگاه است و خیلی از موسیقی های لطیف گیلکی و شمال ایران در این آواز قرار می گیرند.

دستگاه دوم شور است، شور علاوه بر گوشه های متنوع 5 آواز هم دارد.تقریبا هرکدوم از این آواز ها یک دستگاه کوچک مستقل هستند ولی چون هرکدام از این آوازها در زمان فرود به نت شاهد شور میرسند (همانند 5 رود که به یک دریا میریزند) بنابر این در دستگاه شور شناخته میشوند. شور آوازی تقریبا مذهبی است ، آرامش درونی و معنوی دارد که مناسب مناجات ها است.

دستگاه سه گاه مناسب شرح حال و درد دل عاشق که اوجی دارد با نام مخالف که خواننده در آن بخش شروع به ناله و فغانی میکند که از دل عاشق شوریده دلشکسته بر میخیزد.از نمونه های شناخته شده در سه گاه صبح دم ز مشرق طلوعی در جهان کن ساخته درویش خان و ترانه امان از این دل که داد ساخته امیر جاهد هستند.

دستگاه چهارگاه تقریبا مشابه سه گاه است تفاوت در فرود پایانی است.چهارگاه شادی بخش و حماسی است.نمونه معروف چهارگاه بادابادا مبارک است.همچنین در رجز خوانی ها و در تعزیه نیز شخصیت حر چهارگاه میخواند.

بیات اصفهان بخش عاشقانه و لطیف همایون است. بسیاری از ترانه های ماندگار در این دستگاه ساخته شده اند.ترانه های ای مه من ای بت چین و تا بهار دلنشین از این جمله اند.

دستگاه همایون از گذشته ای صحبت میکند که شخص آن را از دست داده و الان نسبت به آن افسوس میخورد. مانند ترانه شد خزان یا نمونه هایی که در آلبوم بیداد آقای شجریان وجود دارد برای نمونه یاد باد آن روزگاران یاد باد. این ترانه ها ماندگار شده اند چون شعر ها با همچین مضمونی بوده اند.

نوا حالتی کاملا عرفانی دارد که در خانقاه ها استفاده میشود. نمونه هایی از دستگاه نوا در گذشته در قالب برخی از مثنوی خوانی های دراویش خسته که در کوچه و بازار قدم میزدند شنیده میشد.از نمونه های شناخته شده دستگاه نوا که طی سالهای اخیر توسط خوانندگان شناخته شده موسیقی ایرانی اجرا شده می توان به ترانه الا ای پیر فرزانه با صدای خانم پریسا و ترانه قدیمی رفتم در میخانه با صدای آقای محمد رضا شجریان اشاره نمود.

راست پنجگاه شباهت زیادی به ماهور دارد ولی میشود گفت مجموعه ای از گوشه ها و جمع بندی بقیه دستگاه ها است به همین دلیل راست پنج گاه آخرین دستگاه برای آموزش است.همانطور که میدانید منابع موسیقی ایرانی در چهار رده تقسیم بندی میشوند 1. روضه خوانی که ویژه علمای آن زمان بوده اند که علاوه بر علوم دینی با سایر علوم از جمله طب، نجوم ، ریاضیات و موسیقی آشنایی کامل داشته اند. 2. تعزیه خوانی که خود به نوعی دانشگاهی برای فراگیری موسیقی محسوب میشد به طوری که در ابتدا کودکان که وارد تعزیه میشدند از طفلان یا بچه خوانی شروع میکردند و به تدریج که بزرگ میشدند ایام نوجوانی را با علی اکبر خوانی (دستگاه سه گاه) می گذراندند. گاه در آن سالها نغمه هایی از زینب میخواندند (گبری ویتیمک در آواز ابوعطا) در هنگام جوانی و میانسالی حر میخواندند (چهارگاه) و سرانجام پس از سالها ممارست به مقام و مرتبه امام خوانی میرسیدند که مرور دستگاه های نوا و راست پنجگاه بود. 3.نوحه خوانی که منشأ و مرجع تصنیف ها و ترانه ها بود. 4.آخرین گروه موسیقی دانان مطربان که ویژه مراسم جشن و سرور یا میهمانی های خاص اشراف و اعیان و دربار بودند.به همین دلیل در بالاترین مرتبه این دسته برای مثال میرزا عبداله و گروه نوازندگانش قرار داشتند که در فرهنگ قاجاری آن زمان عمله طرب خاصه نامیده میشدند.

اولین دستگاه ایرانی ماهور است، که شباهت زیادی به گام اروپایی به نام ماژور(به معنای بزرگ) دارد.این دستگاه معمولا برای سرود ملی کشورها که درباره شکوه و عظمت است به کار میرود. ماهور یک دستگاه شادی بخش و نشاط آفرین است و اشعار نیز باید در همین زمینه باشد. مانند ترانه مرغ سحر ناله سر کن که حس و حال انقلابی و حماسی را القا می کند.

این روزها اکثر ما ساعات زیادی را در خانه یا سر کار پای کامپیوترها می‌گذرانیم که همین امر باعث تاری دید و سوزش چشم می‌شود. این وضعیت این روزها برای بسیاری از ما اتفاق می‌افتد و به همین دلیل در حرفه پزشکی آن را با مشکلات حوزه چشم که با استفاده بیش از حد از کامپیوتر، تلفن همراه یا دستگاه‌های دیگر مرتبط است توصیف می‌کنند و به آن «خستگی دیجیتالی چشم» یا «سندروم خشکی چشم» می‌گویند. اگر چنین نشانه‌هایی را در خود می‌بینید پیش دکتر چشم رفته تا او برای حل تاری دید به شما کمک کند.