جستجو

فسیل‌های منطقهٔ فسیلی مراغه قدمت هفت میلیون سالهٔ این منطقه را به عنوان نخستین اثر ملی، طبیعی و فسیلی ایران بازگو می‌کنند. در آخرین مطالعات صورت گرفته فسیل‌های اجداد ماموت، زرافه و آهو در این منطقه کشف شده‌است. لایه‌های سنگواره‌ای موجود در مراغه مربوط به اواخر دوران نوزیستی زمین‌شناسی یعنی چهار تا هفت میلیون سال قبل هستند که با انجام کاوش‌های علمی می‌توان اطلاعات بسیار دقیقی را از زندگی جانوران غول‌پیکر در این منطقه به دست آورد. منطقه فسیلی مراغه به دلیل دارا بودن فسیل ماستادون و ماموت‌ها (سنگواره‌های پیش از تاریخ) دارای شهرت جهانی بوده و هم اکنون مورد حفاظت ویژه سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.

سرو ابرکوه در استان یزد واقع است. گويند زرتشت ، چون موسم اسپند به ابرکو رسيد ، با دست خود بذر سرو بر اين دشت فشاند و بر مردمان نويد داد که درختی در آن ميان بماند تا ببيند درفش ، فرزندش ، بهرام ، پادشاه صبح دم رستاخيز را کوير ابرکوه را که درمي نوردي ، به پيرترين ساکن کويرهاي جهان خواهي رسيد. سرو 5هزار ساله ابرکوه را اگر مسن ترين موجود زنده جهان بناميم ، چندان به بيراهه نرفته ايم. در ايران باستان ، کاشتن درخت از اهميت بسيار بالايي در طبقات مختلف جامعه برخوردار بوده است. در نگاره ها و آثار باستاني مانند حجاري هاي دوره هخامنشي در تخت جمشيد، نماد درخت و به طور خاص ، سرو آورده شده است. در فرهنگ زرتشتيان آمده است : سرو به دليل آن که درختي هميشه سبز است ، همواره در ايران اهميت خاصي داشته است و سرو 5هزار ساله ابرقو نيز که آن را سرو زرتشت مي نامند، نمادي از همين امر به شمار مي رود. غير از نگاره ها و حجاري ها در پارچه بافي ها هم به گونه اي گياه ، درخت و همان سرو خميده که بعدها در فرهنگ ايراني ترمه ناميده شده ، ديده مي شود. سرو ابرقو در ديگر هنرهاي ايراني نيز به چشم مي خورد. مينياتور بهترين مجال براي شناسايي اين درخت کهنسال است که به شکلي منحصر به فرد در آثار هنرمندان اين مرز و بوم جلوه کرده است. سرو ابرقو، اين نگين سبز کوير ايرانيان در تمامي جهان به عنوان نمادي از زندگي و زيبايي معرفي شده است. اين در حالي است که در کشور ما بسياري حتي از وجود اين جاذبه مسلم گردشگري بي خبرند. چندي پيش ، دانشمنداني از ژاپن و روسيه پس از بازديد از سرو ابرقو عمر آن را تا 8000 سال برآورد کردند؛ اما الکساندر روف ، دانشمند روسي عمر اين درخت را ميان 4000تا 4500سال برآورد کرده است. حمدالله مستوفي هم در کتاب نزهت القلوب که در سال 740هجري قمري تاليف شده است ، درباره اين سرو آورده است : آنجا سروي است که در جهان شهرتي عظيم دارد. چنانچه سرو کشمير و بلخ شهرتي داشته و اکنون اين از آنها بلندتر و بزرگ تر است. حتي برخي مورخان پارا فراتر نهاده و معتقدند نهال اين درخت را يافث ، پسر نوح کاشته است. اختلاف نظر بسيار و درباره چند هزار سال سن اين زنده ترين موجود تاريخ دنيا هم نمي تواند از اهميت اين جاذبه گردشگري کشورمان بکاهد. پيرترين موجود زنده دنيا با 25متر ارتفاع ؛ 18متر محيط و 5/11 متر اندازه دور تنه در قلب ايران آرام آرام زندگي مي گذراند. با اقداماتي نظير آفت کشي و آزادسازي حريم اين سرو تاريخي که سال گذشته از سوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد صورت گرفته است اکنون سرو 5هزار ساله ابرقو براحتي مي تواند نفس بکشد. نگين سبز کوير ايران اين روزها به بار نشسته است تا در عين کهنسالي نشانه ديگري از زايش و باروري به نمايش بگذارد. سرو کهنسال کشورمان نياز به مراقبت بيشتري دارد، شايد توجه بيشتر به اين جاذبه گردشگري در دل کوير ايران بتواند روزي آن را به عنوان قلب گردشگري تفريحي و يا حتي گردشگري علمي در ژرفاي کوير تبديل کند.

قلل بینالود در استان خراسان رضوی واقع است. اثر طبیعی و ملی قله بینالود با مساحت یک هزار و 600 هکتار و منطقه حفاظت شده بینالود که 67 هزار هکتار آن متعلق به نیشابور است، به مناطق حفاظت شده این شهرستان اضافه شد. هدف از این اقدام حفاظت هر چه بهتر از تنوع محیط زیست منطقه بوده است. بلندترین نقطه رشته کوه بینالود، قله شیرباد با بلندی ۳۴۲۰متر است که در شمال روستای بوژان(شمال شرقی شهر نیشابور)قرار گرفته‌است. ولی قله بینالود با وجود ارتفاع کمتر از آن معروفیت بیشتری دارد. رشته کوه بینالود به طول تقریبی ۱۳۰ کیلومتر از شمال شهر نیشابور تا جنوب غربی شهر قوچان کشیده شده‌است. و جلگه و دشت نیشابور را از دشت مشهد و قوچان جدا می‌نماید. سه رود خانه دائمی کشف رود، اترک و کال شور از این رشته کوه سرچشمه می‌گیرند. افزون بر این رودخانه‌های نسبتاً کم آبی همچون رودخانه‌های میرآباد، زشک و طرقبه، اخلمد، بوژان، خرو علیا، بار، و دیزباد علیا در دره‌های خرم این منطقه جریان دارند که بخش اعظم آب آنها صرف آبیاری باغها و زمینهای کشاورزی می‌شود. ریواس از معروفترین و مرغوبترین گیاهان خودروی این رشته کوه بشمار می‌رود. و در بخش شمال غربی رشته کوه بینالود پوشش درختچه‌های ارس بشکل تنگ دیده می‌شود.برف و یخ حاصل از بارشهای زمستانه و بهاره غالباً تا اواسط فصل تابستان در قله‌ها باقی می‌ماند. روستاها و تابستانگاه‌های زیبایی همچون بوژان، اخلمد، زشک و طرقبه، خرو، بار و دیزباد در دامنه این رشته کوه از چشم اندازه‌های بی مانند و بدیعی برخوردارند. مشهورترین کوه استان خراسان به بلندی ۳۲۱۱ متر که در چند کیلومتری شمال شهر نیشابور قرار دارد. این کوه بخشی از رشته‌کوه البرز است و به بام خراسان شهرت دارد.∗ این کوه بین نیشابور و مشهد واقع شده‌است. با توجه به گرم خشک بودن منطقه دارای بارندگی قابل توجهی است (تقریباً ۴۰۰_۵۰۰) میلیمتر در سال. از دیگر قلل این رشته کوه می‌توان به شیرباد (۳۲۵۰) فلسکه (۳۱۰۰) قوچگر (۳۰۵۰) نام برد. در بخش شمالی این رشته کوه رشته کوه فرعی وجود دارد که دارای دره‌های صخره‌ای با ارتفاع ۲۰۰-۳۰۰متر می‌باشد. که معروف‌ترین و پر آب‌ترین آن اخلمد می‌باشد که داری چندین آبشار می‌باشد که آبشار اصلی ۴۰متر ارتفاع دارد. دلیل آب و هوای خوش و معتدل، منطقه از پوشش گیاهی مناسبی برخوردار است، و گیاهان خودروی زیادی در منطقه وجود دارند، از قبیل: گون، ریواس ، آویشن ، زرشک کوهی، تمشک دم گاو ، زیره کوهی ، گلپر، و موسیر. بدلیل وجود همین تنوع گیاهی، منطقه دارای پوشش جانوری مناسبی نیز هست، و از جمله حیواناتی مانند قوچ، میش، عقاب، پلنگ، گرگ، شغال و روباه را می توان در این ناحیه مشاهده کرد.

درخت رحمت در استان کرمانشاه واقع است. این اثر ارزشمند با ارتفاع 37/7 متر و با قطر 8/46 متر در ورودی مجموعه تاریخی طاق بستان، خودنمایی می کند. این درخت علاوه بر ارزش ژنتیکی دارای ارزش فرهنگی و تاریخی نیز هست به طوری که در فرهنگ عامه به درخت رحمت شهرت دارد. رختان چنار در کشور ما از اهميت و سابقه تاريخي بالايي برخوردارند و درخت کهنسال طاق بستان پس از چنار هزار ساله ابرقو دومين درخت کهنسال کشور است. در ادبیات عامه آن را به دوران ساسانی و افسانه شیرین و فرهاد نسبت می دهند. در ادبیات فولکلور در خصوص این درخت آمده است که، این درخت را شیرین در زمان شکسته شدن پای اسب خسرو پرویز و دیدار او با فرهاد در طاق بستان به عنوان یادگاری می کارد. این درخت در طول تاریخ به نامهای مختلفی هم چون دارپهلوان، درخت رحمت و درخت کهنسال طاق بستان نامگذاری شده است. این درخت در گذشته آسیب هایی دیده بود اما با حفاظت هایی که در سالهای اخیر از آن به عمل آمد در سال 1388 به عنوان یکی از آثار طبیعی استان به ثبت ملی رسید. طاق بستان یا «طاق وستان» در شمالشرقی کرمانشاه، مجموعهای از سنگ نگارهها و سنگ نبشتههای دوره ساسانی است که با فضای مرکبی از کوه،چشمه و آب به گردشگاهی مصفا و چشم اندازی دلانگیز بدل شده است . پس از ورود به مدخل طاق بستان، اوّلین سنگ نگاره به اردشیر دوّم مربوط است. اردشیر بین اهورامزدا ومیترا قرار گرفته، روی خود را به سوی اهورامزدا برگردانده و با دست چپ حلقه مودت را از وی دریافت میکند.زیر پای شاه و اهورامزدا دشمن یا «اهریمن» بر زمین افکنده شده است. بعد از این نقش، طاق کوچکی قرار داردکه پیکره شاپور دوم و پسرش شاپور سوم بر آن دیده میشود. بالای هر کدام از این سنگ نگارهها در سطوری بهخط پهلوی ساسانی صاحب نقش معرفی شده است. در سوّمین بخش از این مجموعه، مدخل طاق از بالا تاپایین سنگ نگاره زیبایی از نقش فرشتگان بالدار، درخت زندگی، مجالس شکار گراز در بیشهزار و شکار مرغانو... بهجامانده است که همراه با نوازندگان، یک مجلس شادمانی را حکایت میکند. در پایین این نقش، سواری براسب، زره پوش و مسلح است که برخی آن را «نقش پیروز ساسانی» و برخی دیگر نقش خسرو پرویز میدانند.

تنگه واشی در استان تهران واقع است. تنگه واشی یا تنگه ساواشی مکانی با جاذبه‌های گردشگری است که در حدود ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان فیروزکوه قرار گرفته و با داشتن آب و هوای مناسب در تابستان‌ها، میزبان جمعیت کثیری از مسافران و گردشگران می‌باشد. در سال‌های اخیر، بسیاری از موسسه‌های توریستی، اقدام به برگزاری تورهای گوناگونی در این منطقه نموده‌اند که همین امر باعث افزایش شهرت و معروفیت این منطقه شده‌ است. نگه واشی به طول حدود ۳۰۰ متر و با دیواره‌های صخره‌ای بلند به ارتفاع حدود ۱۰۰ متر محل عبور رودخانه‌ای است که از کوه‌های ساواشی سرچشمه می‌گیرد و از میان دشت می‌گذرد. در فصل تابستان که آب به کمترین میزان خود می‌رسد، عمق آن به حدی است که در برخی نقاط تا زیر زانوی شما را خیس نماید. یکی از مهمترین جذابیت‌های این تنگه، همین عبور کل مسیر از میان آب است. برای رفتن به تنگه ساواشی در کیلومتری ۲ جاده فیروزکوه ـ تهران، پس از ورود به یک جاده فرعی و طی حدود ۹ کیلومتر، روستای جلیزجند نمایان می‌گردد. این روستا در حاشیه یک دشت سرسبز با مزارع گندم و سیب زمینی و باغات مختلف بنا شده ‌است. بعد از عبور از روستا و طی حدود ۴ کیلومتر در جاده‌ای که میان دشت و در کنار جوی‌های پر از آب زلال، احداث شده، محل پیاده روی تنگه ساوشی شروع می‌شود. بعد از عبور از تنگه اول و گذر از دشتی زیبا، تنگه دوم قرار گرفته که حدود ۲ کیلومتر با تنگه اولی فاصله دارد. این تنگه هم مانند تنگه اول چشم‌نواز است و از دیواره‌های سنگی آن در نقاط مختلف چشمه‌های آب زلال و خنک به سمت پایین روان است. در تنگه واشی گیاه کمیاب «باریچه» که مصارف مهم صنعتی و دارویی دارد، می‌روید. چیدن باریچه به دلیل کمیابی آن جرم است و پیگرد قانونی دارد. تنگه واشی علاوه بر طبیعت زیبا، دارای آثار تاریخی نیز هست. یکی از سه کتیبه معروف دوره قاجار در این تنگه واقع شده‌ و دو کتیبه دیگر در چشمه علی شهر ری و تونل وانا در جاده هراز واقع شده‌اند. هر سه این کتیبه‌ها به دستور فتحعلی شاه قاجار حکاکی شده‌است. فتحعلی شاه که دوران پیش از پادشاهی خویش را در شیراز گذرانده بود، با دیدن نقش برجسته‌های آن دیار، سه نفر به نامهای حجارباشی، نقاش باشی و معمار باشی را مسئول ساخت این سه کتبیه در تهران کرد. کتیبه واقع در تنگه ساواشی دارای ابعاد شش در هفت متر است که وقایع زمان فتحعلی شاه دور تا دور کتیبه روایت شده‌است. بزرگترین نقش برجسته این کتیبه‌ها، نقش شکارگاه با تصویر اسب، نیزه و شکارهایش است که در اطراف آن می‌توان عباس میرزا، علی قلی میرزا و علی نقی میرزا پسران فتحعلی شاه و همچنین نوادگانش را در حال شکار دید. این کتیبه که حدودا ۱۸۵ ساله‌است به گونه‌ای در دل کوه حک شده که از بارش باران و تابش آفتاب در امان بوده‌است اما صنعت گردشگری به آن آسیب وارد نموده‌است. شکال پرندگان و حیواناتی چون بزکوهی، آهو و گوزن نیز در این نقش برجسته به عنوان شکار دیده می‌شوند کماکان از این نوع حیوانات امروز نیز در تنگه‌ی واشی کم و بیش می‌توان یافت. ساخت کتیبه‌ جلیل جند 3 سال به طول انجامید و دارای قدمتی 185 ساله است. این کتیبه به گونه‌ای در دل کوه حک شده است که از بارش باران و تابش آفتاب در امان است.